REGxOJ
LIBRO UNUA
Cxapitro 1
1 La regxo David maljunigxis kaj atingis profundan agxon; kaj
oni kovris lin bone per vestoj, sed li ne povis varmigxi.
Now king David was old and stricken in years; and they
covered him with clothes, but he gat no heat.
2 Tiam diris al li liaj servantoj: Oni elsercxu por nia
sinjoro la regxo junulinon virgulinon, kaj sxi staru antaux
la regxo kaj flegu lin kaj dormu cxe lia brusto, kaj tiam al
nia sinjoro la regxo farigxos varme.
Wherefore his servants said unto him, Let there be sought
for my lord the king a young virgin: and let her stand
before the king, and let her cherish him, and let her lie in
thy bosom, that my lord the king may get heat.
3 Kaj oni sercxis belan junulinon en la tuta regiono de
Izrael, kaj oni trovis la Sxunemaninon Abisxag kaj venigis
sxin al la regxo.
So they sought for a fair damsel throughout all the coasts
of Israel, and found Abishag a Shunammite, and brought her
to the king.
4 La junulino estis tre bela; kaj sxi farigxis flegantino de
la regxo kaj servis al li; sed la regxo ne ekkonis sxin.
And the damsel was very fair, and cherished the king, and
ministered to him: but the king knew her not.
5 Dume Adonija, filo de Hxagit, fierigxis, kaj diris: Mi
farigxos regxo. Kaj li havigis al si cxarojn kaj rajdistojn
kaj kvindek homojn por kuradi antaux li.
Then Adonijah the son of Haggith exalted himself, saying, I
will be king: and he prepared him chariots and horsemen, and
fifty men to run before him.
6 Kaj lia patro neniam afliktis lin per demando: Kial vi tion
faras? Krom tio li estis tre belaspekta, kaj li estis
naskita post Absxalom.
And his father had not displeased him at any time in saying,
Why hast thou done so? and he also was a very goodly man;
and his mother bare him after Absalom.
7 Kaj li interkonsentis kun Joab, filo de Ceruja, kaj kun la
pastro Ebjatar, kaj ili helpadis Adonijan.
And he conferred with Joab the son of Zeruiah, and with
Abiathar the priest: and they following Adonijah helped him.
8 Sed la pastro Cadok, kaj Benaja, filo de Jehojada, kaj la
profeto Natan kaj Sximei kaj Rei kaj la fortuloj de David ne
estis kun Adonija.
But Zadok the priest, and Benaiah the son of Jehoiada, and
Nathan the prophet, and Shimei, and Rei, and the mighty men
which belonged to David, were not with Adonijah.
9 Adonija bucxis sxafojn kaj bovojn kaj grasigitajn brutojn
cxe la sxtono Zohxelet, kiu kusxas apud En-Rogel; kaj li
invitis cxiujn siajn fratojn, la filojn de la regxo, kaj
cxiujn Jehudaanojn, kiuj servis al la regxo.
And Adonijah slew sheep and oxen and fat cattle by the stone
of Zoheleth, which is by Enrogel, and called all his
brethren the king's sons, and all the men of Judah the
king's servants:
10 Sed la profeton Natan kaj Benajan kaj la fortulojn kaj sian
fraton Salomono li ne invitis.
But Nathan the prophet, and Benaiah, and the mighty men, and
Solomon his brother, he called not.
11 Kaj Natan diris al Bat-Sxeba, patrino de Salomono, jene: Cxu
vi ne auxdis, ke Adonija, filo de Hxagit, farigxis regxo,
kaj nia sinjoro David tion ne scias?
Wherefore Nathan spake unto Bathsheba the mother of Solomon,
saying, Hast thou not heard that Adonijah the son of Haggith
doth reign, and David our lord knoweth it not?
12 Venu do, mi donos al vi konsilon, por ke vi savu vian animon
kaj la animon de via filo Salomono.
Now therefore come, let me, I pray thee, give thee counsel,
that thou mayest save thine own life, and the life of thy
son Solomon.
13 Iru kaj venu al la regxo David, kaj diru al li: Mia sinjoro,
ho regxo, vi jxuris ja al via servantino, dirante: Via filo
Salomono regxos post mi, kaj li sidos sur mia trono; kial do
Adonija farigxis regxo?
Go and get thee in unto king David, and say unto him, Didst
not thou, my lord, O king, swear unto thine handmaid,
saying, Assuredly Solomon thy son shall reign after me, and
he shall sit upon my throne? why then doth Adonijah reign?
14 Dum vi ankoraux estos parolanta tie kun la regxo, mi venos
post vi kaj kompletigos viajn vortojn.
Behold, while thou yet talkest there with the king, I also
will come in after thee, and confirm thy words.
15 Kaj Bat-Sxeba venis al la regxo en la cxambron; la regxo
estis tre maljuna, kaj la Sxunemanino Abisxag servis al la
regxo.
And Bathsheba went in unto the king into the chamber: and
the king was very old; and Abishag the Shunammite ministered
unto the king.
16 Bat-Sxeba salutis kaj adorklinigxis antaux la regxo; kaj la
regxo diris: Kio estas al vi?
And Bathsheba bowed, and did obeisance unto the king. And
the king said, What wouldest thou?
17 Kaj sxi diris al li: Mia sinjoro, vi jxuris al via
servantino per la Eternulo, via Dio: Via filo Salomono
regxos post mi, kaj li sidos sur mia trono.
And she said unto him, My lord, thou swarest by the LORD thy
God unto thine handmaid, saying, Assuredly Solomon thy son
shall reign after me, and he shall sit upon my throne.
18 Sed nun jen Adonija farigxis regxo; kaj vi, mia sinjoro, ho
regxo, tion ne scias.
And now, behold, Adonijah reigneth; and now, my lord the
king, thou knowest it not:
19 Li bucxis multe da bovoj kaj grasigitaj brutoj kaj sxafoj,
kaj invitis cxiujn filojn de la regxo kaj la pastron Ebjatar
kaj la militestron Joab, sed vian servanton Salomono li ne
invitis.
And he hath slain oxen and fat cattle and sheep in
abundance, and hath called all the sons of the king, and
Abiathar the priest, and Joab the captain of the host: but
Solomon thy servant hath he not called.
20 Sed vi, mia sinjoro, ho regxo--la okuloj de cxiuj Izraelidoj
estas turnitaj al vi, por ke vi diru al ili, kiu sidos sur
la trono de mia sinjoro la regxo post li.
And thou, my lord, O king, the eyes of all Israel are upon
thee, that thou shouldest tell them who shall sit on the
throne of my lord the king after him.
21 Kiam mia sinjoro la regxo kusxigxos kun siaj patroj, tiam mi
kaj mia filo Salomono estos proklamitaj kulpuloj.
Otherwise it shall come to pass, when my lord the king shall
sleep with his fathers, that I and my son Solomon shall be
counted offenders.
22 Dum sxi ankoraux estis parolanta kun la regxo, venis la
profeto Natan.
And, lo, while she yet talked with the king, Nathan the
prophet also came in.
23 Kaj oni raportis al la regxo: Jen estas la profeto Natan;
kaj cxi tiu venis antaux la regxon kaj adorklinigxis antaux
la regxo vizagxaltere.
And they told the king, saying, Behold Nathan the prophet.
And when he was come in before the king, he bowed himself
before the king with his face to the ground.
24 Kaj Natan diris: Mia sinjoro, ho regxo! cxu vi diris:
Adonija farigxos regxo post mi, kaj li sidos sur mia trono?
And Nathan said, My lord, O king, hast thou said, Adonijah
shall reign after me, and he shall sit upon my throne?
25 Cxar li iris hodiaux kaj bucxis multe da bovoj kaj
grasigitaj brutoj kaj sxafoj, kaj invitis cxiujn filojn de
la regxo kaj la militestron kaj la pastron Ebjatar; kaj jen
ili mangxas kaj trinkas antaux li, kaj proklamas: Vivu la
regxo Adonija!
For he is gone down this day, and hath slain oxen and fat
cattle and sheep in abundance, and hath called all the
king's sons, and the captains of the host, and Abiathar the
priest; and, behold, they eat and drink before him, and say,
God save king Adonijah.
26 Sed min, vian servanton, kaj la pastron Cadok, kaj Benajan,
filon de Jehojada, kaj vian servanton Salomono li ne
invitis.
But me, even me thy servant, and Zadok the priest, and
Benaiah the son of Jehoiada, and thy servant Solomon, hath
he not called.
27 Cxu laux ordono de mia sinjoro la regxo tio farigxis, kaj vi
ne sciigis al via servanto, kiu sidos sur la trono de mia
sinjoro la regxo post li?
Is this thing done by my lord the king, and thou hast not
shewed it unto thy servant, who should sit on the throne of
my lord the king after him?
28 Tiam la regxo David respondis kaj diris: Voku al mi Bat-
Sxeban. Kaj sxi venis antaux la regxon kaj starigxis antaux
la regxo.
Then king David answered and said, Call me Bathsheba. And
she came into the king's presence, and stood before the
king.
29 Kaj la regxo jxuris kaj diris: Kiel vivas la Eternulo, kiu
liberigis mian animon el cxiuj malfelicxoj,
And the king sware, and said, As the LORD liveth, that hath
redeemed my soul out of all distress,
30 kiel mi jxuris al vi per la Eternulo, Dio de Izrael,
dirante: Via filo Salomono regxos post mi kaj li sidos sur
mia trono anstataux mi--tiel mi faros hodiaux.
Even as I sware unto thee by the LORD God of Israel, saying,
Assuredly Solomon thy son shall reign after me, and he shall
sit upon my throne in my stead; even so will I certainly do
this day.
31 Tiam Bat-Sxeba salutis vizagxaltere kaj adorklinigxis antaux
la regxo, kaj diris: Vivu mia sinjoro la regxo David eterne!
Then Bathsheba bowed with her face to the earth, and did
reverence to the king, and said, Let my lord king David live
for ever.
32 Kaj la regxo David diris: Voku al mi la pastron Cadok kaj la
profeton Natan, kaj Benajan, filon de Jehojada. Kaj ili
venis antaux la regxon.
And king David said, Call me Zadok the priest, and Nathan
the prophet, and Benaiah the son of Jehoiada. And they came
before the king.
33 Kaj la regxo diris al ili: Prenu kun vi la servantojn de via
sinjoro, kaj rajdigu mian filon Salomono sur mia mulo kaj
venigu lin en Gihxonon.
The king also said unto them, Take with you the servants of
your lord, and cause Solomon my son to ride upon mine own
mule, and bring him down to Gihon:
34 Kaj tie la pastro Cadok kaj la profeto Natan lin sanktoleu
regxo super Izrael; kaj blovu per trumpeto, kaj proklamu:
Vivu la regxo Salomono!
And let Zadok the priest and Nathan the prophet anoint him
there king over Israel: and blow ye with the trumpet, and
say, God save king Solomon.
35 Poste revenu, sekvante lin, kaj li venu kaj sidigxu sur mia
trono; kaj li regxos anstataux mi, al li mi ordonas esti
estro de Izrael kaj Jehuda.
Then ye shall come up after him, that he may come and sit
upon my throne; for he shall be king in my stead: and I have
appointed him to be ruler over Israel and over Judah.
36 Tiam respondis Benaja, filo de Jehojada, al la regxo, kaj
diris: Amen! tiel diru la Eternulo, Dio de mia sinjoro la
regxo.
And Benaiah the son of Jehoiada answered the king, and said,
Amen: the LORD God of my lord the king say so too.
37 Kiel la Eternulo estis kun mia sinjoro la regxo, tiel Li
estu kun Salomono, kaj Li faru lian tronon pli granda, ol la
trono de mia sinjoro, la regxo David.
As the LORD hath been with my lord the king, even so be he
with Solomon, and make his throne greater than the throne of
my lord king David.
38 Kaj iris la pastro Cadok kaj la profeto Natan, kaj Benaja,
filo de Jehojada, kaj la Keretidoj kaj la Peletidoj, kaj ili
rajdigis Salomonon sur la mulo de la regxo David kaj
kondukis lin en Gihxonon.
So Zadok the priest, and Nathan the prophet, and Benaiah the
son of Jehoiada, and the Cherethites, and the Pelethites,
went down, and caused Solomon to ride upon king David's
mule, and brought him to Gihon.
39 Kaj la pastro Cadok prenis la kornon kun oleo el la
tabernaklo kaj sanktoleis Salomonon; kaj oni ekblovis per
trumpeto, kaj la tuta popolo diris: Vivu la regxo Salomono!
And Zadok the priest took an horn of oil out of the
tabernacle, and anointed Solomon. And they blew the trumpet;
and all the people said, God save king Solomon.
40 Kaj la tuta popolo ekiris post li, kaj la popolo muzikis per
flutoj kaj estis tre gaja, tiel ke la tero resonis de iliaj
krioj.
And all the people came up after him, and the people piped
with pipes, and rejoiced with great joy, so that the earth
rent with the sound of them.
41 Tion auxdis Adonija, kaj cxiuj invititoj, kiuj estis kun li;
ili jam finis la mangxadon; kaj auxdis Joab la sonadon de la
trumpeto, kaj li diris: Kion signifas la tumulta bruo de la
urbo?
And Adonijah and all the guests that were with him heard it
as they had made an end of eating. And when Joab heard the
sound of the trumpet, he said, Wherefore is this noise of
the city being in an uproar?
42 Kiam li estis ankoraux parolanta, jen venis Jonatan, filo de
la pastro Ebjatar. Kaj Adonija diris: Eniru, cxar vi estas
brava homo kaj vi sciigos bonon.
And while he yet spake, behold, Jonathan the son of Abiathar
the priest came; and Adonijah said unto him, Come in; for
thou art a valiant man, and bringest good tidings.
43 Kaj Jonatan respondis kaj diris al Adonija: Jes, nia sinjoro
la regxo David faris Salomonon regxo;
And Jonathan answered and said to Adonijah, Verily our lord
king David hath made Solomon king.
44 kaj la regxo sendis kun li la pastron Cadok kaj la profeton
Natan, kaj Benajan, filon de Jehojada, kaj la Keretidojn kaj
la Peletidojn, kaj ili rajdigis lin sur la mulo de la regxo;
And the king hath sent with him Zadok the priest, and Nathan
the prophet, and Benaiah the son of Jehoiada, and the
Cherethites, and the Pelethites, and they have caused him to
ride upon the king's mule:
45 kaj la pastro Cadok kaj la profeto Natan sanktoleis lin
regxo en Gihxon, kaj ili revenis de tie gajaj, kaj la urbo
tumultigxis; tio estas la bruo, kiun vi auxdis.
And Zadok the priest and Nathan the prophet have anointed
him king in Gihon: and they are come up from thence
rejoicing, so that the city rang again. This is the noise
that ye have heard.
46 Kaj Salomono jam sidigxis sur la regxa trono.
And also Solomon sitteth on the throne of the kingdom.
47 Kaj jam venis la servantoj de la regxo, por gratuli nian
sinjoron, la regxon David, dirante: Via Dio faru la nomon de
Salomono pli fama, ol via nomo, kaj Li faru lian tronon pri
granda, ol via trono; kaj la regxo adorklinigxis sur la
kusxejo.
And moreover the king's servants came to bless our lord king
David, saying, God make the name of Solomon better than thy
name, and make his throne greater than thy throne. And the
king bowed himself upon the bed.
48 Kaj ankaux tiele diris la regxo: Benata estu la Eternulo,
Dio de Izrael, kiu donis hodiaux sidanton sur mia trono, kaj
miaj okuloj vidas.
And also thus said the king, Blessed be the LORD God of
Israel, which hath given one to sit on my throne this day,
mine eyes even seeing it.
49 Kaj ektimis kaj levigxis cxiuj invititoj de Adonija, kaj
foriris cxiu sian vojon.
And all the guests that were with Adonijah were afraid, and
rose up, and went every man his way.
50 Sed Adonija timis Salomonon, kaj li levigxis kaj iris kaj
ekkaptis la kornojn de la altaro.
And Adonijah feared because of Solomon, and arose, and went,
and caught hold on the horns of the altar.
51 Kaj oni raportis al Salomono jene: Jen Adonija timas la
regxon Salomono, kaj li tenas la kornojn de la altaro,
dirante: La regxo Salomono jxuru al mi hodiaux, ke li ne
mortigos sian servanton per glavo.
And it was told Solomon, saying, Behold, Adonijah feareth
king Solomon: for, lo, he hath caught hold on the horns of
the altar, saying, Let king Solomon swear unto me today that
he will not slay his servant with the sword.
52 Kaj Salomono diris: Se li estos homo brava, tiam ecx unu el
liaj haroj ne falos teren; sed se en li trovigxos malbono,
tiam li mortos.
And Solomon said, If he will shew himself a worthy man,
there shall not an hair of him fall to the earth: but if
wickedness shall be found in him, he shall die.
53 Kaj la regxo Salomono sendis forprenigi lin de la altaro,
kaj li venis kaj adorklinigxis antaux la regxo Salomono; kaj
Salomono diris al li: Iru en vian domon.
So king Solomon sent, and they brought him down from the
altar. And he came and bowed himself to king Solomon: and
Solomon said unto him, Go to thine house.
Cxapitro 2
1 Kiam por David alproksimigxis la tempo por morti, li
testamentis al sia filo Salomono jene:
Now the days of David drew nigh that he should die; and he
charged Solomon his son, saying,
2 Mi foriras la vojon de la tuta mondo; sed vi tenu vin forte
kaj estu viro.
I go the way of all the earth: be thou strong therefore, and
shew thyself a man;
3 Kaj observu la ordonojn de la Eternulo, via Dio, irante laux
Liaj vojoj, plenumante Liajn legxojn, ordonojn, decidojn,
kaj regulojn, kiel estas skribite en la instruo de Moseo,
por ke vi estu sagxa en cxio, kion vi faros, kaj kien ajn vi
vin turnos;
And keep the charge of the LORD thy God, to walk in his
ways, to keep his statutes, and his commandments, and his
judgments, and his testimonies, as it is written in the law
of Moses, that thou mayest prosper in all that thou doest,
and whithersoever thou turnest thyself:
4 por ke la Eternulo plenumu Sian vorton, kiun Li diris pri
mi, parolante: Se viaj filoj observos siajn vojojn, irante
antaux Mi en vero per sia tuta koro kaj per sia tuta animo,
tiam ne mankos cxe vi viro sur la trono de Izrael.
That the LORD may continue his word which he spake
concerning me, saying, If thy children take heed to their
way, to walk before me in truth with all their heart and
with all their soul, there shall not fail thee (said he) a
man on the throne of Israel.
5 Ankaux vi scias, kion faris al mi Joab, filo de Ceruja, kion
li faris al la du militestroj de Izrael, al Abner, filo de
Ner, kaj al Amasa, filo de Jeter, ke li mortigis ilin kaj
versxis militan sangon en tempo de paco kaj makulis per
milita sango sian zonon sur siaj lumboj kaj siajn sxuojn sur
siaj piedoj.
Moreover thou knowest also what Joab the son of Zeruiah did
to me, and what he did to the two captains of the hosts of
Israel, unto Abner the son of Ner, and unto Amasa the son of
Jether, whom he slew, and shed the blood of war in peace,
and put the blood of war upon his girdle that was about his
loins, and in his shoes that were on his feet.
6 Agu laux via sagxo, ke vi ne lasu al liaj grizaj haroj iri
en paco en Sxeolon.
Do therefore according to thy wisdom, and let not his hoar
head go down to the grave in peace.
7 Sed al la filoj de Barzilaj, la Gileadano, faru favoron, kaj
ili estu inter la mangxantoj cxe via tablo; cxar ili tiel
alproksimigxis al mi, kiam mi forkuris de via frato
Absxalom.
But shew kindness unto the sons of Barzillai the Gileadite,
and let them be of those that eat at thy table: for so they
came to me when I fled because of Absalom thy brother.
8 Kaj jen cxe vi estas Sximei, filo de Gera, Benjamenido el
Bahxurim; li malbenis min per kruela malbeno, kiam mi iris
al Mahxanaim; sed li venis al mi renkonte cxe Jordan, kaj mi
jxuris al li per la Eternulo, dirante: Mi ne mortigos vin
per glavo.
And, behold, thou hast with thee Shimei the son of Gera, a
Benjamite of Bahurim, which cursed me with a grievous curse
in the day when I went to Mahanaim: but he came down to meet
me at Jordan, and I sware to him by the LORD, saying, I will
not put thee to death with the sword.
9 Sed nun ne lasu lin senpuna, cxar vi estas homo sagxa, kaj
vi scias, kion vi devas fari al li, por malsuprenigi liajn
grizajn harojn en sango en Sxeolon.
Now therefore hold him not guiltless: for thou art a wise
man, and knowest what thou oughtest to do unto him; but his
hoar head bring thou down to the grave with blood.
10 Kaj David ekdormis kun siaj patroj, kaj oni lin enterigis en
la urbo de David.
So David slept with his fathers, and was buried in the city
of David.
11 La tempo, kiun David regxis super Izrael, estis kvardek
jaroj: en Hxebron li regxis sep jarojn, kaj en Jerusalem li
regxis tridek tri jarojn.
And the days that David reigned over Israel were forty
years: seven years reigned he in Hebron, and thirty and
three years reigned he in Jerusalem.
12 Kaj Salomono sidis sur la trono de sia patro David, kaj lia
regxado tre fortikigxis.
Then sat Solomon upon the throne of David his father; and
his kingdom was established greatly.
13 Adonija, filo de Hxagit, venis al Bat-Sxeba, patrino de
Salomono. Sxi diris: Cxu kun paco vi venas? Kaj li
respondis: Kun paco.
And Adonijah the son of Haggith came to Bathsheba the mother
of Solomon. And she said, Comest thou peaceably? And he
said, Peaceably.
14 Kaj li diris: Mi havas aferon al vi. Sxi respondis: Parolu.
He said moreover, I have somewhat to say unto thee. And she
said, Say on.
15 Kaj li diris: Vi scias, ke la regno apartenis al mi, kaj al
mi cxiuj Izraelidoj turnis sian vizagxon, ke mi regxu; sed
la regxado deturnigxis kaj transiris al mia frato, cxar de
la Eternulo gxi estis destinita al li.
And he said, Thou knowest that the kingdom was mine, and
that all Israel set their faces on me, that I should reign:
howbeit the kingdom is turned about, and is become my
brother's: for it was his from the LORD.
16 Nun unu peton mi petas de vi, ne rifuzu al mi. Kaj sxi
diris al li: Parolu.
And now I ask one petition of thee, deny me not. And she
said unto him, Say on.
17 Kaj li diris: Diru, mi petas, al la regxo Salomono (cxar li
ne rifuzos al vi), ke li donu al mi la Sxunemaninon Abisxag
kiel edzinon.
And he said, Speak, I pray thee, unto Solomon the king, (for
he will not say thee nay,) that he give me Abishag the
Shunammite to wife.
18 Kaj Bat-Sxeba diris: Bone, mi parolos pri vi kun la regxo.
And Bathsheba said, Well; I will speak for thee unto the
king.
19 Kaj Bat-Sxeba venis al la regxo Salomono, por paroli al li
pri Adonija. La regxo levigxis renkonte al sxi kaj
adorklinigxis antaux sxi kaj sidigxis sur sia trono. Kaj
oni starigis tronon por la patrino de la regxo, kaj sxi
sidigxis dekstre de li.
Bathsheba therefore went unto king Solomon, to speak unto
him for Adonijah. And the king rose up to meet her, and
bowed himself unto her, and sat down on his throne, and
caused a seat to be set for the king's mother; and she sat
on his right hand.
20 Kaj sxi diris: Unu malgrandan peton mi petos de vi, ne
rifuzu al mi. Kaj la regxo diris al sxi: Petu, mia patrino,
cxar mi ne rifuzos al vi.
Then she said, I desire one small petition of thee; I pray
thee, say me not nay. And the king said unto her, Ask on, my
mother: for I will not say thee nay.
21 Kaj sxi diris: La Sxunemanino Abisxag estu donata kiel
edzino al via frato Adonija.
And she said, Let Abishag the Shunammite be given to
Adonijah thy brother to wife.
22 Tiam respondis la regxo Salomono kaj diris al sia patrino:
Kial vi petas la Sxunemaninon Abisxag por Adonija? petu por
li ankaux la regxecon, cxar li estas mia pli agxa frato--por
li, kaj por la pastro Ebjatar, kaj por Joab, filo de Ceruja.
And king Solomon answered and said unto his mother, And why
dost thou ask Abishag the Shunammite for Adonijah? ask for
him the kingdom also; for he is mine elder brother; even for
him, and for Abiathar the priest, and for Joab the son of
Zeruiah.
23 Kaj la regxo Salomono jxuris per la Eternulo, dirante: Tion
kaj pli faru al mi la Eternulo; kontraux sia vivo Adonija
diris tiujn vortojn.
Then king Solomon sware by the LORD, saying, God do so to
me, and more also, if Adonijah have not spoken this word
against his own life.
24 Nun, kiel vivas la Eternulo, kiu min konfirmis kaj min
sidigis sur la trono de mia patro David kaj kiu arangxis al
mi domon laux Sia promeso, hodiaux Adonija estos mortigita.
Now therefore, as the LORD liveth, which hath established
me, and set me on the throne of David my father, and who
hath made me an house, as he promised, Adonijah shall be put
to death this day.
25 Kaj la regxo Salomono sendis Benajan, filon de Jehojada, kaj
cxi tiu frapis lin, kaj li mortis.
And king Solomon sent by the hand of Benaiah the son of
Jehoiada; and he fell upon him that he died.
26 Kaj al la pastro Ebjatar la regxo diris: Iru en Anatoton,
sur vian kampon; vi meritas la morton, sed mi nun ne
mortigos vin, cxar vi portis la keston de la Sinjoro, la
Eternulo, antaux mia patro David, kaj cxar vi suferis cxion,
kion suferis mia patro.
And unto Abiathar the priest said the king, Get thee to
Anathoth, unto thine own fields; for thou art worthy of
death: but I will not at this time put thee to death,
because thou barest the ark of the LORD God before David my
father, and because thou hast been afflicted in all wherein
my father was afflicted.
27 Kaj Salomono forigis Ebjataron, ke li ne estu plu pastro al
la Eternulo; por ke plenumigxu la vorto de la Eternulo, kiun
Li diris pri la domo de Eli en Sxilo.
So Solomon thrust out Abiathar from being priest unto the
LORD; that he might fulfil the word of the LORD, which he
spake concerning the house of Eli in Shiloh.
28 La famo pri tio atingis Joabon (cxar Joab aligxis al
Adonija, kvankam al Absxalom li ne aligxis); kaj Joab
forkuris en la tabernaklon de la Eternulo kaj ekkaptis la
kornojn de la altaro.
Then tidings came to Joab: for Joab had turned after
Adonijah, though he turned not after Absalom. And Joab fled
unto the tabernacle of the LORD, and caught hold on the
horns of the altar.
29 Oni raportis al la regxo Salomono, ke Joab forkuris en la
tabernaklon de la Eternulo kaj estas nun cxe la altaro.
Tiam Salomono sendis Benajan, filon de Jehojada, dirante al
li: Iru, mortigu lin.
And it was told king Solomon that Joab was fled unto the
tabernacle of the LORD; and, behold, he is by the altar.
Then Solomon sent Benaiah the son of Jehoiada, saying, Go,
fall upon him.
30 Benaja venis en la tabernaklon de la Eternulo, kaj diris al
li: Tiele diras la regxo: Eliru! Sed tiu respondis: Ne, cxi
tie mi mortu. Kaj Benaja raportis tion al la regxo,
dirante: Tiele diris Joab, kaj tiele li respondis al mi.
And Benaiah came to the tabernacle of the LORD, and said
unto him, Thus saith the king, Come forth. And he said, Nay;
but I will die here. And Benaiah brought the king word
again, saying, Thus said Joab, and thus he answered me.
31 Tiam la regxo diris al li: Faru, kiel li diris, mortigu lin
kaj enterigu lin; por ke vi forigu de mi kaj de la domo de
mia patro la senkulpan sangon, kiun Joab versxis.
And the king said unto him, Do as he hath said, and fall
upon him, and bury him; that thou mayest take away the
innocent blood, which Joab shed, from me, and from the house
of my father.
32 La Eternulo refaligu lian sangon sur lian kapon, pro tio, ke
li mortigis du virojn, kiuj estis pli virtaj kaj pli bonaj
ol li, kaj li mortigis ilin per glavo, dum mia patro David
tion ne sciis: Abneron, filon de Ner, militestron de Izrael,
kaj Amasan, filon de Jeter, militestron de Jehuda.
And the LORD shall return his blood upon his own head, who
fell upon two men more righteous and better than he, and
slew them with the sword, my father David not knowing
thereof, to wit, Abner the son of Ner, captain of the host
of Israel, and Amasa the son of Jether, captain of the host
of Judah.
33 Ilia sango falu sur la kapon de Joab kaj sur la kapon de lia
idaro por eterne; sed al David kaj al lia idaro kaj al lia
domo kaj al lia trono estu paco por eterne de la Eternulo.
Their blood shall therefore return upon the head of Joab,
and upon the head of his seed for ever: but upon David, and
upon his seed, and upon his house, and upon his throne,
shall there be peace for ever from the LORD.
34 Tiam Benaja, filo de Jehojada, iris kaj frapis lin kaj
mortigis lin, kaj oni enterigis lin en lia domo en la
dezerto.
So Benaiah the son of Jehoiada went up, and fell upon him,
and slew him: and he was buried in his own house in the
wilderness.
35 Kaj la regxo starigis Benajan, filon de Jehojada, anstataux
li kiel militestron, kaj la pastron Cadok la regxo starigis
anstataux Ebjatar.
And the king put Benaiah the son of Jehoiada in his room
over the host: and Zadok the priest did the king put in the
room of Abiathar.
36 Kaj la regxo sendis por voki Sximein, kaj li diris al li:
Konstruu al vi domon en Jerusalem, kaj logxu tie kaj neniam
eliru el tie;
And the king sent and called for Shimei, and said unto him,
Build thee an house in Jerusalem, and dwell there, and go
not forth thence any whither.
37 se iun tagon vi eliros kaj transiros la torenton Kidron,
tiam sciu, ke vi nepre mortos; via sango estos sur via kapo.
For it shall be, that on the day thou goest out, and passest
over the brook Kidron, thou shalt know for certain that thou
shalt surely die: thy blood shall be upon thine own head.
38 Kaj Sximei diris al la regxo: Bone; kiel diris mia sinjoro
la regxo, tiel via servanto faros. Kaj Sximei logxis en
Jerusalem multe da tempo.
And Shimei said unto the king, The saying is good: as my
lord the king hath said, so will thy servant do. And Shimei
dwelt in Jerusalem many days.
39 Sed post paso de tri jaroj forkuris du sklavoj de Sximei al
Ahxisx, filo de Maahxa, regxo de Gat. Kaj oni sciigis al
Sximei, dirante: Jen viaj sklavoj estas en Gat.
And it came to pass at the end of three years, that two of
the servants of Shimei ran away unto Achish son of Maachah
king of Gath. And they told Shimei, saying, Behold, thy
servants be in Gath.
40 Tiam Sximei levigxis, kaj selis sian azenon kaj iris en
Gaton al Ahxisx, por sercxi siajn sklavojn. Kaj Sximei
iris, kaj revenigis siajn sklavojn el Gat.
And Shimei arose, and saddled his ass, and went to Gath to
Achish to seek his servants: and Shimei went, and brought
his servants from Gath.
41 Kaj oni raportis al Salomono, ke Sximei foriris el Jerusalem
en Gaton kaj revenis.
And it was told Solomon that Shimei had gone from Jerusalem
to Gath, and was come again.
42 Tiam la regxo sendis, kaj vokigis Sximein, kaj diris al li:
Mi jxurligis ja vin per la Eternulo kaj avertis vin,
dirante, ke se iun tagon vi ien ajn foriros, tiam sciu, ke
vi nepre mortos; kaj vi diris al mi: Bona estas tio, kion mi
auxdis.
And the king sent and called for Shimei, and said unto him,
Did I not make thee to swear by the LORD, and protested unto
thee, saying, Know for a certain, on the day thou goest out,
and walkest abroad any whither, that thou shalt surely die?
and thou saidst unto me, The word that I have heard is good.
43 Kial do vi ne observis la jxuron per la Eternulo, kaj la
ordonon, kiun mi faris al vi?
Why then hast thou not kept the oath of the LORD, and the
commandment that I have charged thee with?
44 Kaj la regxo diris al Sximei: Vi scias la tutan malbonon,
kiun via koro scias kaj kiun vi faris al mia patro David; la
Eternulo repagu vian malbonon sur via kapo.
The king said moreover to Shimei, Thou knowest all the
wickedness which thine heart is privy to, that thou didst to
David my father: therefore the LORD shall return thy
wickedness upon thine own head;
45 Sed la regxo Salomono estu benata, kaj la trono de David
staru forte antaux la Eternulo eterne.
And king Solomon shall be blessed, and the throne of David
shall be established before the LORD for ever.
46 Kaj la regxo ordonis al Benaja, filo de Jehojada, kaj cxi
tiu iris kaj frapis tiun, kaj tiu mortis. Kaj la regno
fortikigxis en la manoj de Salomono.
So the king commanded Benaiah the son of Jehoiada; which
went out, and fell upon him, that he died. And the kingdom
was established in the hand of Solomon.
Cxapitro 3
1 Kaj Salomono boparencigxis kun Faraono, regxo de Egiptujo,
kaj prenis filinon de Faraono kaj venigis sxin en la urbon
de David, gxis li finis la konstruadon de sia domo kaj de la
domo de la Eternulo kaj de la muregoj de Jerusalem
cxirkauxe.
And Solomon made affinity with Pharaoh king of Egypt, and
took Pharaoh's daughter, and brought her into the city of
David, until he had made an end of building his own house,
and the house of the LORD, and the wall of Jerusalem round
about.
2 Tamen la popolo alportadis ankoraux oferojn sur altajxoj,
cxar gxis tiu tempo ankoraux ne estis konstruita domo al la
nomo de la Eternulo.
Only the people sacrificed in high places, because there was
no house built unto the name of the LORD, until those days.
3 Kaj Salomono amis la Eternulon, irante laux la instrukcioj
de sia patro David; tamen li oferadis kaj incensadis sur
altajxoj.
And Solomon loved the LORD, walking in the statutes of David
his father: only he sacrificed and burnt incense in high
places.
4 Kaj la regxo iris en Gibeonon, por alporti tie oferojn, cxar
tie estis la cxefa altajxo. Mil bruloferojn Salomono
alportis sur tiu altaro.
And the king went to Gibeon to sacrifice there; for that was
the great high place: a thousand burnt offerings did Solomon
offer upon that altar.
5 En Gibeon la Eternulo aperis al Salomono nokte en songxo,
kaj Dio diris: Petu, kion Mi donu al vi.
In Gibeon the LORD appeared to Solomon in a dream by night:
and God said, Ask what I shall give thee.
6 Kaj Salomono diris: Vi faris al Via servanto, mia patro
David, multe da favoro, cxar li iradis antaux Vi en vero kaj
en justeco kaj en pureco de la koro koncerne Vin; kaj Vi
konservis por li tiun grandan favorecon, kaj Vi donis al li
filon, kiu sidas nun sur lia trono.
And Solomon said, Thou hast shewed unto thy servant David my
father great mercy, according as he walked before thee in
truth, and in righteousness, and in uprightness of heart
with thee; and thou hast kept for him this great kindness,
that thou hast given him a son to sit on his throne, as it
is this day.
7 Kaj nun, ho Eternulo, mia Dio, Vi regxigis Vian servanton
anstataux mia patro David; sed mi estas malgranda junulo; mi
ne scias, kiel eliri kaj eniri.
And now, O LORD my God, thou hast made thy servant king
instead of David my father: and I am but a little child: I
know not how to go out or come in.
8 Kaj Via servanto estas meze de Via popolo, kiun Vi elektis,
popolo granda, kiu ne povas esti nombrata nek kalkulata pro
sia multeco.
And thy servant is in the midst of thy people which thou
hast chosen, a great people, that cannot be numbered nor
counted for multitude.
9 Donu do al Via servanto koron, kiu povoscius regi Vian
popolon, distingi inter bono kaj malbono; cxar kiu povas
regi tiun Vian potencan popolon?
Give therefore thy servant an understanding heart to judge
thy people, that I may discern between good and bad: for who
is able to judge this thy so great a people?
10 Kaj tio placxis al la Sinjoro, ke Salomono petis tion.
And the speech pleased the LORD, that Solomon had asked this
thing.
11 Kaj Dio diris al li: Cxar vi petis cxi tion, sed ne petis
por vi longan vivon kaj ne petis por vi ricxecon kaj ne
petis la animon de viaj malamikoj, sed vi petis sagxon, por
povoscii regi,
And God said unto him, Because thou hast asked this thing,
and hast not asked for thyself long life; neither hast asked
riches for thyself, nor hast asked the life of thine
enemies; but hast asked for thyself understanding to discern
judgment;
12 tial jen Mi faras konforme al via parolo: jen Mi donas al vi
koron sagxan kaj kompreneman, tiel ke simila al vi ekzistis
neniu antaux vi, kaj post vi ne aperos tia, kiel vi.
Behold, I have done according to thy words: lo, I have given
thee a wise and an understanding heart; so that there was
none like thee before thee, neither after thee shall any
arise like unto thee.
13 Sed ankaux tion, pri kio vi ne petis, Mi donos al vi,
ricxecon kaj gloron, tiamaniere, ke ne ekzistos simila al vi
inter la regxoj dum via tuta vivo.
And I have also given thee that which thou hast not asked,
both riches, and honour: so that there shall not be any
among the kings like unto thee all thy days.
14 Kaj se vi irados laux Miaj vojoj, observante Miajn legxojn
kaj ordonojn, kiel iradis via patro David, Mi longigos vian
vivon.
And if thou wilt walk in my ways, to keep my statutes and my
commandments, as thy father David did walk, then I will
lengthen thy days.
15 Kaj Salomono vekigxis, kaj vidis, ke tio estis songxo. Kaj
li venis en Jerusalemon kaj starigxis antaux la kesto de
interligo de la Eternulo kaj alportis bruloferojn kaj faris
pacoferojn, kaj li faris festenon por cxiuj siaj servantoj.
And Solomon awoke; and, behold, it was a dream. And he came
to Jerusalem, and stood before the ark of the covenant of
the LORD, and offered up burnt offerings, and offered peace
offerings, and made a feast to all his servants.
16 Tiam venis du virinoj malcxastistinoj al la regxo kaj
starigxis antaux li.
Then came there two women, that were harlots, unto the king,
and stood before him.
17 Kaj unu el la virinoj diris: Ho mia sinjoro! mi kaj cxi tiu
virino logxas en unu domo; kaj mi naskis, logxante kun sxi
en la sama domo.
And the one woman said, O my lord, I and this woman dwell in
one house; and I was delivered of a child with her in the
house.
18 En la tria tago post mia nasko naskis ankaux cxi tiu virino;
kaj ni estis kune, estis neniu fremdulo kun ni en la domo,
nur ni ambaux estis en la domo.
And it came to pass the third day after that I was
delivered, that this woman was delivered also: and we were
together; there was no stranger with us in the house, save
we two in the house.
19 Kaj la filo de cxi tiu virino mortis en la nokto, cxar sxi
dormis sur li.
And this woman's child died in the night; because she
overlaid it.
20 Kaj sxi levigxis meze de la nokto kaj prenis mian filon de
cxe mi, kiam via servantino dormis, kaj kusxigis lin cxe sia
brusto, kaj sian mortintan filon sxi almetis al mia brusto.
And she arose at midnight, and took my son from beside me,
while thine handmaid slept, and laid it in her bosom, and
laid her dead child in my bosom.
21 Kiam mi levigxis matene, por sucxigi mian filon, jen li
estas senviva; sed kiam mi matene bone lin rigardis, mi
vidis, ke tio ne estas mia filo, kiun mi naskis.
And when I rose in the morning to give my child suck,
behold, it was dead: but when I had considered it in the
morning, behold, it was not my son, which I did bear.
22 Sed la dua virino diris: Ne, mia filo estas la vivanta, kaj
via estas la mortinta. Kaj la unua diris: Ne, via filo
estas la mortinta, kaj mia estas la vivanta. Kaj tiel ili
parolis antaux la regxo.
And the other woman said, Nay; but the living is my son, and
the dead is thy son. And this said, No; but the dead is thy
son, and the living is my son. Thus they spake before the
king.
23 Tiam la regxo diris: Unu diras: Mia estas la vivanta filo,
kaj via estas la mortinta; kaj la dua diras: Ne, via filo
estas la mortinta, kaj mia filo estas la vivanta;
Then said the king, The one saith, This is my son that
liveth, and thy son is the dead: and the other saith, Nay;
but thy son is the dead, and my son is the living.
24 kaj la regxo diris: Alportu al mi glavon. Kaj oni alportis
la glavon al la regxo.
And the king said, Bring me a sword. And they brought a
sword before the king.
25 Kaj la regxo diris: Dishaku la vivantan infanon en du
partojn, kaj donu duonon al unu kaj duonon al la alia.
And the king said, Divide the living child in two, and give
half to the one, and half to the other.
26 Tiam la virino, kies filo estis la vivanta, ekparolis al la
regxo, cxar ekscitigxis sxia kompato al sxia filo, kaj sxi
diris: Ho mia sinjoro, donu al sxi la infanon vivantan, sed
ne mortigu gxin. Sed la dua diris: Nek mi havu, nek vi;
dishaku.
Then spake the woman whose the living child was unto the
king, for her bowels yearned upon her son, and she said, O
my lord, give her the living child, and in no wise slay it.
But the other said, Let it be neither mine nor thine, but
divide it.
27 Tiam la regxo respondis kaj diris: Donu al sxi la vivantan
infanon, sed ne mortigu gxin, sxi estas gxia patrino.
Then the king answered and said, Give her the living child,
and in no wise slay it: she is the mother thereof.
28 Kaj cxiuj Izraelidoj auxdis pri la jugxo, kiun jugxis la
regxo; kaj ili ektimis la regxon, cxar ili vidis, ke en li
estas sagxo de Dio, por fari jugxon.
And all Israel heard of the judgment which the king had
judged; and they feared the king: for they saw that the
wisdom of God was in him, to do judgment.
Cxapitro 4
1 Kaj la regxo Salomono estis regxo super la tuta Izrael.
So king Solomon was king over all Israel.
2 Kaj jen estas la estroj, kiuj estis cxe li: Azarja, filo de
Cadok, pastro;
And these were the princes which he had; Azariah the son of
Zadok the priest,
3 Elihxoref kaj Ahxija, filoj de Sxisxa, skribistoj;
Jehosxafat, filo de Ahxilud, kronikisto;
Elihoreph and Ahiah, the sons of Shisha, scribes;
Jehoshaphat the son of Ahilud, the recorder.
4 kaj Benaja, filo de Jehojada, super la militistaro; kaj
Cadok kaj Ebjatar, pastroj;
And Benaiah the son of Jehoiada was over the host: and Zadok
and Abiathar were the priests:
5 kaj Azarja, filo de Natan, super la administrantoj; kaj
Zabud, filo de Natan, pastro, amiko de la regxo;
And Azariah the son of Nathan was over the officers: and
Zabud the son of Nathan was principal officer, and the
king's friend:
6 kaj Ahxisxar super la palaco; kaj Adoniram, filo de Abda,
super la impostoj.
And Ahishar was over the household: and Adoniram the son of
Abda was over the tribute.
7 Kaj Salomono havis dek du administrantojn super la tuta
Izrael, kaj ili liveradis provizajxojn al la regxo kaj al
lia domo; unu monaton en jaro cxiu el ili devis liveri
provizajxojn.
And Solomon had twelve officers over all Israel, which
provided victuals for the king and his household: each man
his month in a year made provision.
8 Kaj jen estas iliaj nomoj: Ben-Hxur, sur la monto de Efraim;
And these are their names: The son of Hur, in mount Ephraim:
9 Ben-Deker, en Makac kaj Sxaalbim kaj Bet-Sxemesx kaj Elon-
Bet-Hxanan;
The son of Dekar, in Makaz, and in Shaalbim, and
Bethshemesh, and Elonbethhanan:
10 Ben-Hxesed, en Arubot; al li apartenis Sohxo kaj la tuta
regiono Hxefer;
The son of Hesed, in Aruboth; to him pertained Sochoh, and
all the land of Hepher:
11 Ben-Abinadab, super la tuta regiono Dor; Tafat, filino de
Salomono, estis lia edzino;
The son of Abinadab, in all the region of Dor; which had
Taphath the daughter of Solomon to wife:
12 Baana, filo de Ahxilud, en Taanahx kaj Megido kaj super la
tuta Bet-Sxean, kiu estas apud Cartan, malsupre de Jizreel,
de Bet-Sxean gxis Abel-Mehxola, gxis trans Jokmeam;
Baana the son of Ahilud; to him pertained Taanach and
Megiddo, and all Bethshean, which is by Zartanah beneath
Jezreel, from Bethshean to Abelmeholah, even unto the place
that is beyond Jokneam:
13 Ben-Geber, en Ramot en Gilead; al li apartenis la Vilagxoj
de Jair, filo de Manase, kiuj estis en Gilead; al li
apartenis la distrikto Argob, kiu estis en Basxan, sesdek
grandaj urboj kun muregoj kaj kupraj rigliloj;
The son of Geber, in Ramothgilead; to him pertained the
towns of Jair the son of Manasseh, which are in Gilead; to
him also pertained the region of Argob, which is in Bashan,
threescore great cities with walls and brasen bars:
14 Ahxinadab, filo de Ido, en Mahxanaim;
Ahinadab the son of Iddo had Mahanaim:
15 Ahximaac, en la regiono de Naftali; ankaux li prenis
Basmaton, filinon de Salomono, kiel edzinon;
Ahimaaz was in Naphtali; he also took Basmath the daughter
of Solomon to wife:
16 Baana, filo de Hxusxaj, en la regiono de Asxer kaj en Alot;
Baanah the son of Hushai was in Asher and in Aloth:
17 Jehosxafat, filo de Paruahx, en la regiono de Isahxar;
Jehoshaphat the son of Paruah, in Issachar:
18 Sximei, filo de Ela, en la regiono de Benjamen;
Shimei the son of Elah, in Benjamin:
19 Geber, filo de Uri, en la regiono Gilead, en la lando de
Sihxon, regxo de la Amoridoj, kaj de Og, regxo de Basxan.
Unu administranto estis en tiu tuta lando.
Geber the son of Uri was in the country of Gilead, in the
country of Sihon king of the Amorites, and of Og king of
Bashan; and he was the only officer which was in the land.
20 Jehuda kaj Izrael estis grandnombraj kiel la sablo cxe la
maro; ili mangxis kaj trinkis kaj estis gajaj.
Judah and Israel were many, as the sand which is by the sea
in multitude, eating and drinking, and making merry.
21 Salomono regis super cxiuj regnoj, de la Rivero gxis la
lando Filisxta kaj gxis la limo de Egiptujo; ili alportadis
donacojn kaj servadis al Salomono dum lia tuta vivo.
And Solomon reigned over all kingdoms from the river unto
the land of the Philistines, and unto the border of Egypt:
they brought presents, and served Solomon all the days of
his life.
22 La mangxprovizoj de Salomono por cxiu tago estis: tridek
kor'oj da delikata faruno kaj sesdek kor'oj da simpla
faruno,
And Solomon's provision for one day was thirty measures of
fine flour, and threescore measures of meal,
23 dek grasigitaj bovoj kaj dudek bovoj de pasxtejo kaj cent
sxafoj, krom cervoj kaj gazeloj kaj kapreoloj kaj grasigitaj
birdoj.
Ten fat oxen, and twenty oxen out of the pastures, and an
hundred sheep, beside harts, and roebucks, and fallowdeer,
and fatted fowl.
24 Cxar li regis super la tuta transo de la Rivero, de Tifsahx
gxis Gaza, super cxiuj regxoj de trans la Rivero; kaj li
havis pacon kun cxiuj cxirkauxaj landoj.
For he had dominion over all the region on this side the
river, from Tiphsah even to Azzah, over all the kings on
this side the river: and he had peace on all sides round
about him.
25 Kaj Jehuda kaj Izrael sidis en sendangxereco, cxiu sub siaj
vinberbrancxoj kaj sub sia figarbo, de Dan gxis Beer-Sxeba,
dum la tuta vivo de Salomono.
And Judah and Israel dwelt safely, every man under his vine
and under his fig tree, from Dan even to Beersheba, all the
days of Solomon.
26 Kaj Salomono havis kvardek mil stalojn por cxarcxevaloj kaj
dek du mil rajdistojn.
And Solomon had forty thousand stalls of horses for his
chariots, and twelve thousand horsemen.
27 Kaj tiuj administrantoj liveradis mangxprovizojn por la
regxo Salomono, kaj por cxiuj, kiuj venadis al la tablo de
la regxo Salomono, cxiu en sia monato, nenion mankigante.
And those officers provided victual for king Solomon, and
for all that came unto king Solomon's table, every man in
his month: they lacked nothing.
28 Kaj la hordeon kaj pajlon por la cxevaloj kaj la kurcxevaloj
ili liveradis al la loko, kie li estis, cxiu laux sia
instrukcio.
Barley also and straw for the horses and dromedaries brought
they unto the place where the officers were, every man
according to his charge.
29 Kaj Dio donis al Salomono sagxon kaj tre multe da prudento
kaj tre multe da spirito, kiel la sablo cxe la maro.
And God gave Solomon wisdom and understanding exceeding
much, and largeness of heart, even as the sand that is on
the sea shore.
30 Kaj la sagxeco de Salomono estis pli granda, ol la sagxeco
de cxiuj orientanoj kaj ol la tuta sagxeco de Egiptujo.
And Solomon's wisdom excelled the wisdom of all the children
of the east country, and all the wisdom of Egypt.
31 Kaj li estis pli sagxa, ol cxiuj homoj, pli ol Etan la
Ezrahxido, kaj Heman kaj Kalkol kaj Darda, filoj de Mahxol;
kaj li estis fama inter cxiuj popoloj cxirkauxe.
For he was wiser than all men; than Ethan the Ezrahite, and
Heman, and Chalcol, and Darda, the sons of Mahol: and his
fame was in all nations round about.
32 Kaj li eldiris tri mil sentencojn; kaj la nombro de liaj
kantoj estis mil kaj kvin.
And he spake three thousand proverbs: and his songs were a
thousand and five.
33 Kaj li parolis pri la arboj, de la cedro, kiu estas sur
Lebanon, gxis la hisopo, kiu elkreskas el la muro; kaj li
parolis pri la brutoj kaj la birdoj kaj la rampajxoj kaj la
fisxoj.
And he spake of trees, from the cedar tree that is in
Lebanon even unto the hyssop that springeth out of the wall:
he spake also of beasts, and of fowl, and of creeping
things, and of fishes.
34 Kaj oni venadis el cxiuj popoloj, por auxskulti la sagxecon
de Salomono, de cxiuj regxoj de la tero, kiuj auxdis pri lia
sagxeco.
And there came of all people to hear the wisdom of Solomon,
from all kings of the earth, which had heard of his wisdom.
Cxapitro 5
1 Hxiram, regxo de Tiro, sendis siajn servantojn al Salomono,
kiam li auxdis, ke oni lin sanktoleis regxo anstataux lia
patro; cxar Hxiram estis amiko de David en la tuta tempo.
And Hiram king of Tyre sent his servants unto Solomon; for
he had heard that they had anointed him king in the room of
his father: for Hiram was ever a lover of David.
2 Kaj Salomono sendis al Hxiram, por diri:
And Solomon sent to Hiram, saying,
3 Vi scias pri mia patro David, ke li ne povis konstrui domon
al la nomo de la Eternulo, lia Dio, pro la militantoj, kiuj
lin cxirkauxis, gxis la Eternulo metis ilin sub la plandojn
de liaj piedoj.
Thou knowest how that David my father could not build an
house unto the name of the LORD his God for the wars which
were about him on every side, until the LORD put them under
the soles of his feet.
4 Sed nun la Eternulo, mia Dio, donis al mi ripozon cxirkauxe;
ne ekzistas kontrauxulo nek ia malbona malhelpo.
But now the LORD my God hath given me rest on every side, so
that there is neither adversary nor evil occurrent.
5 Tial jen mi intencas konstrui domon al la nomo de la
Eternulo, mia Dio, kiel la Eternulo parolis al mia patro
David, dirante: Via filo, kiun Mi sidigos anstataux vi sur
via trono, konstruos la domon al Mia nomo.
And, behold, I purpose to build an house unto the name of
the LORD my God, as the LORD spake unto David my father,
saying, Thy son, whom I will set upon thy throne in thy
room, he shall build an house unto my name.
6 Ordonu do nun, ke oni haku por mi cedrojn de Lebanon; kaj
miaj servantoj estos kun viaj servantoj, kaj pagon por viaj
servantoj mi donos al vi tian, kian vi diros; cxar vi scias,
ke ekzistas inter ni neniu, kiu povus haki arbojn kiel la
Cidonanoj.
Now therefore command thou that they hew me cedar trees out
of Lebanon; and my servants shall be with thy servants: and
unto thee will I give hire for thy servants according to all
that thou shalt appoint: for thou knowest that there is not
among us any that can skill to hew timber like unto the
Sidonians.
7 Kiam Hxiram auxdis la vortojn de Salomono, li tre ekgxojis,
kaj diris: Benata estu hodiaux la Eternulo, kiu donis al
David filon sagxan super tiu grandnombra popolo.
And it came to pass, when Hiram heard the words of Solomon,
that he rejoiced greatly, and said, Blessed be the LORD this
day, which hath given unto David a wise son over this great
people.
8 Kaj Hxiram sendis al Salomono, por diri: Mi auxskultis tion,
kion vi sendis diri al mi; mi plenumos vian tutan deziron
pri la arboj cedraj kaj arboj cipresaj.
And Hiram sent to Solomon, saying, I have considered the
things which thou sentest to me for: and I will do all thy
desire concerning timber of cedar, and concerning timber of
fir.
9 Miaj servantoj malsuprenigos ilin de Lebanon al la maro, kaj
mi flosos ilin sur la maro gxis la loko, pri kiu vi sciigos
al mi, kaj tie mi ilin disigos, kaj vi prenigos. Kaj vi
plenumu mian deziron, kaj donu mangxajxon por mia domo.
My servants shall bring them down from Lebanon unto the sea:
and I will convey them by sea in floats unto the place that
thou shalt appoint me, and will cause them to be discharged
there, and thou shalt receive them: and thou shalt
accomplish my desire, in giving food for my household.
10 Kaj Hxiram donis al Salomono lignon cedran kaj lignon
cipresan, kiom li nur volis.
So Hiram gave Solomon cedar trees and fir trees according to
all his desire.
11 Kaj Salomono donis al Hxiram dudek mil kor'ojn da tritiko
kiel mangxajxon por lia domo kaj dudek kor'ojn da plej pura
oleo. Tiom Salomono donadis al Hxiram cxiujare.
And Solomon gave Hiram twenty thousand measures of wheat for
food to his household, and twenty measures of pure oil: thus
gave Solomon to Hiram year by year.
12 Kaj la Eternulo donis sagxon al Salomono, kiel Li promesis
al li. Kaj estis paco inter Hxiram kaj Salomono, kaj ili
ambaux faris inter si interligon.
And the LORD gave Solomon wisdom, as he promised him: and
there was peace between Hiram and Solomon; and they two made
a league together.
13 La regxo Salomono prenis imposton de la tuta Izrael; la
imposto estis tridek mil viroj.
And king Solomon raised a levy out of all Israel; and the
levy was thirty thousand men.
14 Kaj li sendis ilin sur Lebanonon, po dek mil cxiumonate,
alterne; unu monaton ili estis sur Lebanon kaj du monatojn
en sia domo. Adoniram administris tiun imposton.
And he sent them to Lebanon, ten thousand a month by
courses: a month they were in Lebanon, and two months at
home: and Adoniram was over the levy.
15 Kaj Salomono havis sepdek mil sxargxoportistojn kaj okdek
mil montajn sxtonhakistojn,
And Solomon had threescore and ten thousand that bare
burdens, and fourscore thousand hewers in the mountains;
16 krom la tri mil tricent oficistoj, kiujn Salomono starigis
super la laboroj kaj kiuj regis super la popolo okupita per
la laboroj.
Beside the chief of Solomon's officers which were over the
work, three thousand and three hundred, which ruled over the
people that wrought in the work.
17 Kaj la regxo ordonis, ke oni elhaku grandajn sxtonojn,
multekostajn sxtonojn, por arangxi por la domo fundamenton
el sxtonoj cxirkauxhakitaj.
And the king commanded, and they brought great stones,
costly stones, and hewed stones, to lay the foundation of
the house.
18 Kaj hakis la konstruistoj de Salomono kaj la konstruistoj de
Hxiram kaj la Gebalanoj, kaj pretigis lignon kaj sxtonojn,
por konstrui la domon.
And Solomon's builders and Hiram's builders did hew them,
and the stonesquarers: so they prepared timber and stones to
build the house.
Cxapitro 6
1 En la jaro kvarcent-okdeka post la eliro de la Izraelidoj el
la lando Egipta, en la kvara jaro de la regxado de Salomono,
en la monato Ziv, tio estas la dua monato, oni komencis
konstrui la domon por la Eternulo.
And it came to pass in the four hundred and eightieth year
after the children of Israel were come out of the land of
Egypt, in the fourth year of Solomon's reign over Israel, in
the month Zif, which is the second month, that he began to
build the house of the LORD.
2 Kaj la domo, kiun la regxo Salomono konstruis por la
Eternulo, havis la longon de sesdek ulnoj, la largxon de
dudek, kaj la alton de tridek ulnoj.
And the house which king Solomon built for the LORD, the
length thereof was threescore cubits, and the breadth
thereof twenty cubits, and the height thereof thirty cubits.
3 Kaj la portiko antaux la templo de la domo havis la longon
de dudek ulnoj, konforme al la largxo de la domo; dek ulnoj
estis gxia largxo antaux la domo.
And the porch before the temple of the house, twenty cubits
was the length thereof, according to the breadth of the
house; and ten cubits was the breadth thereof before the
house.
4 Kaj li faris en la domo fenestrojn fermeblajn kaj
kovreblajn.
And for the house he made windows of narrow lights.
5 Kaj li arangxis cxe la muro de la domo galeriojn cxirkaux la
muroj de la domo, cxirkaux la templo kaj la plejsanktejo,
kaj li faris flankajn cxambrojn cxirkauxe.
And against the wall of the house he built chambers round
about, against the walls of the house round about, both of
the temple and of the oracle: and he made chambers round
about:
6 La malsupra galerio havis la largxon de kvin ulnoj, la meza
havis la largxon de ses ulnoj, kaj la tria havis la largxon
de sep ulnoj; cxar cxirkaux la domo ekstere li faris
sxtupajxojn, por ne enfortikigi en la muroj de la domo.
The nethermost chamber was five cubits broad, and the middle
was six cubits broad, and the third was seven cubits broad:
for without in the wall of the house he made narrowed rests
round about, that the beams should not be fastened in the
walls of the house.
7 Kiam la domo estis konstruata, gxi estis konstruata el
sxtonoj prete cxirkauxhakitaj; martelo aux hakilo aux ia
alia fera instrumento ne estis auxdata en la domo dum gxia
konstruado.
And the house, when it was in building, was built of stone
made ready before it was brought thither: so that there was
neither hammer nor axe nor any tool of iron heard in the
house, while it was in building.
8 La pordo de la meza galerio estis cxe la dekstra flanko de
la domo; kaj per sxtuparo oni povis supreniri en la mezan
galerion kaj el la meza en la trian.
The door for the middle chamber was in the right side of the
house: and they went up with winding stairs into the middle
chamber, and out of the middle into the third.
9 Kaj li konstruis la domon kaj finis gxin, kaj li kovris la
domon per traboj kaj tabuloj el cedroj.
So he built the house, and finished it; and covered the
house with beams and boards of cedar.
10 Kaj li konstruis la galeriojn cxirkaux la tuta domo,
havantajn la alton de kvin ulnoj; kaj li kovris la domon per
cedra ligno.
And then he built chambers against all the house, five
cubits high: and they rested on the house with timber of
cedar.
11 Kaj la Eternulo ekparolis al Salomono, dirante:
And the word of the LORD came to Solomon, saying,
12 Koncerne la domon, kiun vi konstruas: se vi irados laux Miaj
legxoj kaj plenumados Miajn instrukciojn kaj observados
cxiujn Miajn ordonojn, por agadi laux ili, tiam Mi plenumos
Mian promeson pri vi, kiun Mi eldiris al via patro David,
Concerning this house which thou art in building, if thou
wilt walk in my statutes, and execute my judgments, and keep
all my commandments to walk in them; then will I perform my
word with thee, which I spake unto David thy father:
13 kaj Mi logxos inter la Izraelidoj kaj ne forlasos Mian
popolon Izrael.
And I will dwell among the children of Israel, and will not
forsake my people Israel.
14 Kaj Salomono konstruis la domon kaj finis gxin.
So Solomon built the house, and finished it.
15 Kaj li konstruis la murojn de la domo interne el cedraj
tabuloj; de la planko de la domo gxis la plafono li kovris
interne per ligno, kaj li kovris la plankon de la domo per
cipresaj tabuloj.
And he built the walls of the house within with boards of
cedar, both the floor of the house, and the walls of the
ceiling: and he covered them on the inside with wood, and
covered the floor of the house with planks of fir.
16 Kaj li konstruis en la distanco de dudek ulnoj de la rando
de la domo cedrotabulan muron de la planko gxis la plafono,
kaj li konstruis tion interne por interna sanktejo, la
plejsanktejo.
And he built twenty cubits on the sides of the house, both
the floor and the walls with boards of cedar: he even built
them for it within, even for the oracle, even for the most
holy place.
17 Kvardek ulnojn da longo havis la domo, tio estas la antauxa
parto de la templo.
And the house, that is, the temple before it, was forty
cubits long.
18 Sur la cedroj interne de la domo estis skulptitaj tuberoj
kaj floroj; cxio estis cedra, oni vidis nenian sxtonon.
And the cedar of the house within was carved with knops and
open flowers: all was cedar; there was no stone seen.
19 La plejsanktejon li arangxis en la domo por tio, ke oni
starigu tie la keston de interligo de la Eternulo.
And the oracle he prepared in the house within, to set there
the ark of the covenant of the LORD.
20 La internon de la plejsanktejo, kiu havis la longon de dudek
ulnoj, la largxon de dudek ulnoj, kaj la alton de dudek
ulnoj, li tegis per pura oro, kaj ankaux la cedran altaron
li tegis.
And the oracle in the forepart was twenty cubits in length,
and twenty cubits in breadth, and twenty cubits in the
height thereof: and he overlaid it with pure gold; and so
covered the altar which was of cedar.
21 Kaj Salomono tegis la domon interne per pura oro, kaj li
tiris orajn cxenojn antaux la plejsanktejo kaj tegis gxin
per oro.
So Solomon overlaid the house within with pure gold: and he
made a partition by the chains of gold before the oracle;
and he overlaid it with gold.
22 Kaj la tutan domon li tegis per oro, absolute la tutan
domon, kaj la tutan altaron antaux la plejsanktejo li tegis
per oro.
And the whole house he overlaid with gold, until he had
finished all the house: also the whole altar that was by the
oracle he overlaid with gold.
23 Kaj li faris en la plejsanktejo du kerubojn el oleastra
ligno, havantajn la alton de dek ulnoj.
And within the oracle he made two cherubims of olive tree,
each ten cubits high.
24 Kvin ulnojn havis unu flugilo de kerubo, kaj kvin ulnojn la
dua flugilo de kerubo; dek ulnoj estis de unu fino de gxiaj
flugiloj gxis la dua fino de gxiaj flugiloj.
And five cubits was the one wing of the cherub, and five
cubits the other wing of the cherub: from the uttermost part
of the one wing unto the uttermost part of the other were
ten cubits.
25 Kaj dek ulnojn havis ankaux la dua kerubo; la saman mezuron
kaj la saman formon havis ambaux keruboj.
And the other cherub was ten cubits: both the cherubims were
of one measure and one size.
26 La alto de unu kerubo estis dek ulnoj, kaj tiel same ankaux
de la dua kerubo.
The height of the one cherub was ten cubits, and so was it
of the other cherub.
27 Kaj li starigis la kerubojn meze de la interna parto de la
domo; kaj la flugiloj de la keruboj estis etenditaj, kaj la
flugilo de unu kerubo estis altusxanta la muron, kaj la
flugilo de la dua kerubo estis altusxanta la duan muron; sed
la flugiloj, kiuj estis direktitaj en la mezon de la domo,
estis altusxantaj unu la alian.
And he set the cherubims within the inner house: and they
stretched forth the wings of the cherubims, so that the wing
of the one touched the one wall, and the wing of the other
cherub touched the other wall; and their wings touched one
another in the midst of the house.
28 Kaj li tegis la kerubojn per oro.
And he overlaid the cherubims with gold.
29 Kaj sur cxiuj muroj de la domo cxirkauxe li faris
skulptitajn figurojn de keruboj, palmoj, kaj floroj, interne
kaj ekstere.
And he carved all the walls of the house round about with
carved figures of cherubims and palm trees and open flowers,
within and without.
30 Ankaux la plankon de la domo li kovris per oro interne kaj
ekstere.
And the floors of the house he overlaid with gold, within
and without.
31 Cxe la enirejo en la plejsanktejon li faris pordojn el
oleastra ligno kun kvinangulaj fostoj.
And for the entering of the oracle he made doors of olive
tree: the lintel and side posts were a fifth part of the
wall.
32 Sur du pordoj el oleastra ligno li faris skulptitajn
kerubojn kaj palmojn kaj florojn kaj tegis per oro; li tegis
per oro la kerubojn kaj la palmojn.
The two doors also were of olive tree; and he carved upon
them carvings of cherubims and palm trees and open flowers,
and overlaid them with gold, and spread gold upon the
cherubims, and upon the palm trees.
33 Ankaux cxe la enirejo en la templon li faris kvarangulajn
fostojn el oleastra ligno;
So also made he for the door of the temple posts of olive
tree, a fourth part of the wall.
34 kaj du pordojn el cipresa ligno; ambaux duonoj de unu pordo
estis kunmeteblaj, kaj ambaux duonoj de la dua pordo estis
kunmeteblaj.
And the two doors were of fir tree: the two leaves of the
one door were folding, and the two leaves of the other door
were folding.
35 Kaj li faris sur ili kerubojn kaj palmojn kaj florojn kaj
tegis per oro gxuste laux la skulptajxo.
And he carved thereon cherubims and palm trees and open
flowers: and covered them with gold fitted upon the carved
work.
36 Kaj li konstruis la internan korton el tri vicoj da
cxirkauxhakitaj sxtonoj kaj el vico da cedraj traboj.
And he built the inner court with three rows of hewed stone,
and a row of cedar beams.
37 En la kvara jaro, en la monato Ziv, estis fondita la domo de
la Eternulo.
In the fourth year was the foundation of the house of the
LORD laid, in the month Zif:
38 Kaj en la dek-unua jaro, en la monato Bul, tio estas en la
oka monato, la domo estis finita en cxiuj siaj detaloj kaj
laux sia tuta plano; li konstruis gxin dum sep jaroj.
And in the eleventh year, in the month Bul, which is the
eighth month, was the house finished throughout all the
parts thereof, and according to all the fashion of it. So
was he seven years in building it.
Cxapitro 7
1 Kaj sian domon Salomono konstruis dum dek tri jaroj, kaj li
finis sian tutan domon.
But Solomon was building his own house thirteen years, and
he finished all his house.
2 Kaj li konstruis la domon de la arbaro Lebanona; gxi havis
la longon de cent ulnoj, la largxon de kvindek ulnoj, kaj la
alton de tridek ulnoj; sur kvar vicoj da cedraj kolonoj, kaj
cedraj traboj estis sur la kolonoj.
He built also the house of the forest of Lebanon; the length
thereof was an hundred cubits, and the breadth thereof fifty
cubits, and the height thereof thirty cubits, upon four rows
of cedar pillars, with cedar beams upon the pillars.
3 Kaj li kovris per cedro la supron de la galerioj, kiuj estis
sur kvardek kvin kolonoj, po dek kvin en unu vico.
And it was covered with cedar above upon the beams, that lay
on forty five pillars, fifteen in a row.
4 Kaj da fenestraj kadroj estis tri vicoj, kaj fenestroj
kontraux fenestroj trifoje.
And there were windows in three rows, and light was against
light in three ranks.
5 Kaj cxiuj pordoj kaj la fostoj estis kvarangulaj, kaj la
fenestroj estis kontraux fenestroj trifoje.
And all the doors and posts were square, with the windows:
and light was against light in three ranks.
6 Kaj cxambregon el kolonoj li faris, havantan la longon de
kvindek ulnoj kaj la largxon de tridek ulnoj; kaj ankoraux
cxambron antaux ili kaj kolonojn kaj sojlon antaux ili.
And he made a porch of pillars; the length thereof was fifty
cubits, and the breadth thereof thirty cubits: and the porch
was before them: and the other pillars and the thick beam
were before them.
7 Kaj tronan salonon, por tie jugxi, jugxan salonon li faris,
kaj cxiujn plankojn li kovris per cedro.
Then he made a porch for the throne where he might judge,
even the porch of judgment: and it was covered with cedar
from one side of the floor to the other.
8 Lia domo, en kiu li logxis, en la malantauxa korto post la
salono, estis arangxita tiel same. Kaj li faris ankaux
domon, similan al tiu salono, por la filino de Faraono, kiun
Salomono prenis.
And his house where he dwelt had another court within the
porch, which was of the like work. Solomon made also an
house for Pharaoh's daughter, whom he had taken to wife,
like unto this porch.
9 Cxio cxi tio estis farita el multekostaj sxtonoj,
cxirkauxhakitaj lauxmezure, segitaj per segilo, interne kaj
ekstere, de la fundamento gxis la tegmento, kaj ekstere gxis
la granda korto.
All these were of costly stones, according to the measures
of hewed stones, sawed with saws, within and without, even
from the foundation unto the coping, and so on the outside
toward the great court.
10 En la fundamento estis sxtonoj multekostaj, sxtonoj grandaj,
sxtonoj de dek ulnoj kaj sxtonoj de ok ulnoj.
And the foundation was of costly stones, even great stones,
stones of ten cubits, and stones of eight cubits.
11 Kaj supre estis multekostaj sxtonoj, cxirkauxhakitaj
lauxmezure, kaj cedro.
And above were costly stones, after the measures of hewed
stones, and cedars.
12 Kaj la granda cxirkauxa korto havis tri vicojn da
cxirkauxhakitaj sxtonoj kaj unu vicon da cedraj traboj; tiel
same ankaux la interna korto de la domo de la Eternulo kaj
la salono cxe la domo.
And the great court round about was with three rows of hewed
stones, and a row of cedar beams, both for the inner court
of the house of the LORD, and for the porch of the house.
13 La regxo Salomono sendis, kaj venigis el Tiro Hxuramon.
And king Solomon sent and fetched Hiram out of Tyre.
14 Li estis filo de unu vidvino, el la tribo de Naftali; lia
patro estis Tirano, kupristo. Li estis plena de sagxeco,
kompetenteco, kaj sciado, por fari cxian laboron el kupro.
Kaj li venis al la regxo Salomono kaj plenumis cxiujn liajn
laborojn.
He was a widow's son of the tribe of Naphtali, and his
father was a man of Tyre, a worker in brass: and he was
filled with wisdom, and understanding, and cunning to work
all works in brass. And he came to king Solomon, and wrought
all his work.
15 Li faris du kuprajn kolonojn, el kiuj unu kolono havis la
alton de dek ok ulnoj, kaj fadeno de dek du ulnoj prezentis
la amplekson de la dua kolono.
For he cast two pillars of brass, of eighteen cubits high
apiece: and a line of twelve cubits did compass either of
them about.
16 Kaj du kapitelojn, fanditajn el kupro, li faris, por meti
sur la suprojn de la kolonoj; kvin ulnoj estis la alto de
unu kapitelo, kaj kvin ulnoj la alto de la dua kapitelo.
And he made two chapiters of molten brass, to set upon the
tops of the pillars: the height of the one chapiter was five
cubits, and the height of the other chapiter was five
cubits:
17 Retoj plektitaj kaj sxnuretoj cxenoformaj estis cxe la
kapiteloj, kiuj estis supre de la kolonoj; sep cxe unu
kapitelo kaj sep cxe la dua.
And nets of checker work, and wreaths of chain work, for the
chapiters which were upon the top of the pillars; seven for
the one chapiter, and seven for the other chapiter.
18 Kaj li faris la kolonojn tiel, ke du vicoj da granatoj estis
cxirkaux unu reto, por kovri la kapitelon; tiel same li
faris ankaux por la dua kapitelo.
And he made the pillars, and two rows round about upon the
one network, to cover the chapiters that were upon the top,
with pomegranates: and so did he for the other chapiter.
19 La kapiteloj sur la kolonoj estis faritaj kiel la lilioj en
la salono, kaj havis kvar ulnojn.
And the chapiters that were upon the top of the pillars were
of lily work in the porch, four cubits.
20 Kaj la kapiteloj sur la du kolonoj super la konveksajxo, kiu
estis apud la reto; kaj sur la dua kapitelo cxirkauxe en
vicoj ducent granatoj.
And the chapiters upon the two pillars had pomegranates also
above, over against the belly which was by the network: and
the pomegranates were two hundred in rows round about upon
the other chapiter.
21 Kaj li starigis la kolonojn antaux la salono de la templo;
kaj li starigis la dekstran kolonon kaj donis al gxi la
nomon Jahxin; kaj li starigis la maldekstran kolonon kaj
donis al gxi la nomon Boaz.
And he set up the pillars in the porch of the temple: and he
set up the right pillar, and called the name thereof Jachin:
and he set up the left pillar, and called the name thereof
Boaz.
22 Sur la suproj de la kolonoj estis skulptajxo en formo de
lilio. Tiel estis finita la laboro de la kolonoj.
And upon the top of the pillars was lily work: so was the
work of the pillars finished.
23 Kaj li faris maron fanditan, havantan dek ulnojn de rando
gxis rando, tute rondan, havantan la alton de kvin ulnoj;
kaj sxnuro de tridek ulnoj prezentis gxian mezuron
cxirkauxe.
And he made a molten sea, ten cubits from the one brim to
the other: it was round all about, and his height was five
cubits: and a line of thirty cubits did compass it round
about.
24 Kaj tuberoj sub gxia rando trovigxis cxirkauxe de gxi; sur
la spaco de dek ulnoj ili cxirkauxis la maron en du vicoj;
la tuberoj estis fanditaj kune kun gxi.
And under the brim of it round about there were knops
compassing it, ten in a cubit, compassing the sea round
about: the knops were cast in two rows, when it was cast.
25 Gxi staris sur dek du bovoj; tri kun la vizagxo norden, tri
kun la vizagxo okcidenten, tri kun la vizagxo suden, kaj tri
kun la vizagxo orienten; kaj la maro estis sur ili supre,
kaj cxiuj iliaj malantauxaj partoj estis turnitaj internen.
It stood upon twelve oxen, three looking toward the north,
and three looking toward the west, and three looking toward
the south, and three looking toward the east: and the sea
was set above upon them, and all their hinder parts were
inward.
26 Gxi havis la dikon de manlargxo; kaj gxia rando, farita laux
la maniero de rando de kaliko, estis simila al
disvolvigxinta lilio. Gxi ampleksis du mil bat'ojn.
And it was an hand breadth thick, and the brim thereof was
wrought like the brim of a cup, with flowers of lilies: it
contained two thousand baths.
27 Kaj li faris dek kuprajn bazajxojn; cxiu bazajxo havis la
longon de kvar ulnoj, la largxon de kvar ulnoj, kaj la alton
de tri ulnoj.
And he made ten bases of brass; four cubits was the length
of one base, and four cubits the breadth thereof, and three
cubits the height of it.
28 Kaj jen estas la arangxo de la bazajxoj: ili havis muretojn,
muretojn inter la listeloj.
And the work of the bases was on this manner: they had
borders, and the borders were between the ledges:
29 Kaj sur la muretoj, kiuj estis inter la listeloj, estis
leonoj, bovoj, kaj keruboj; kaj sur la listeloj estis tiel
supre, kaj sube de la leonoj kaj bovoj estis
malsuprenpendantaj festonoj.
And on the borders that were between the ledges were lions,
oxen, and cherubims: and upon the ledges there was a base
above: and beneath the lions and oxen were certain additions
made of thin work.
30 Kaj cxiu bazajxo havis kvar kuprajn radojn kun kupraj aksoj,
kaj gxiaj kvar anguloj havis sxultretojn, fanditajn
sxultretojn sub la kaldrono, kaj sur cxiu flanko estis
festonoj.
And every base had four brasen wheels, and plates of brass:
and the four corners thereof had undersetters: under the
laver were undersetters molten, at the side of every
addition.
31 Gxia aperturo de la interna kapitelo gxis la supro havis unu
ulnon; gxia aperturo estis ronda, en formo de bazeto,
havanta unu ulnon kaj duonon, kaj cxe la aperturo estis
skulptajxoj; sed gxiaj muretoj estis kvarangulaj, ne rondaj.
And the mouth of it within the chapiter and above was a
cubit: but the mouth thereof was round after the work of the
base, a cubit and an half: and also upon the mouth of it
were gravings with their borders, foursquare, not round.
32 Kaj la kvar radoj estis sub la muretoj, kaj la aksoj de la
radoj estis en la bazajxo; la alto de cxiu rado estis unu
ulno kaj duono.
And under the borders were four wheels; and the axletrees of
the wheels were joined to the base: and the height of a
wheel was a cubit and half a cubit.
33 La arangxo de la radoj estis kiel la arangxo de radoj de
veturilo; iliaj aksoj kaj aksingoj kaj radradioj kaj
radrondoj, cxio estis fandita.
And the work of the wheels was like the work of a chariot
wheel: their axletrees, and their naves, and their felloes,
and their spokes, were all molten.
34 Kaj la kvar sxultretoj cxe la kvar anguloj de cxiu bazajxo
elstaris el la bazajxo mem.
And there were four undersetters to the four corners of one
base: and the undersetters were of the very base itself.
35 Supre de la bazajxo estis rondajxo, havanta la alton de
duono de ulno; kaj supre de la bazajxo gxiaj teniloj kaj
muretoj elstaris el gxi mem.
And in the top of the base was there a round compass of half
a cubit high: and on the top of the base the ledges thereof
and the borders thereof were of the same.
36 Kaj sur la tabuletoj de gxiaj teniloj kaj sur gxiaj muretoj
li skulptis kerubojn, leonojn, kaj palmojn, sur cxiu libera
loko, kaj festonojn cxirkauxe.
For on the plates of the ledges thereof, and on the borders
thereof, he graved cherubims, lions, and palm trees,
according to the proportion of every one, and additions
round about.
37 Tiel li faris la dek bazajxojn; cxiuj havis egalan fandon,
egalan mezuron, egalan formon.
After this manner he made the ten bases: all of them had one
casting, one measure, and one size.
38 Kaj li faris dek kuprajn lavujojn; cxiu lavujo havis la
amplekson de kvardek bat'oj; kvar ulnojn havis cxiu lavujo;
cxiu lavujo staris sur unu bazajxo el la dek bazajxoj.
Then made he ten lavers of brass: one laver contained forty
baths: and every laver was four cubits: and upon every one
of the ten bases one laver.
39 Kaj li starigis la bazajxojn, kvin cxe la dekstra flanko de
la domo, kaj kvin cxe la maldekstra flanko; kaj la maron li
starigis cxe la dekstra flanko de la domo, sudoriente.
And he put five bases on the right side of the house, and
five on the left side of the house: and he set the sea on
the right side of the house eastward over against the south.
40 Kaj Hxuram faris la lavujojn kaj la sxovelilojn kaj la
aspergajn kalikojn. Kaj Hxuram finis la tutan laboron, kiun
li faris por la regxo Salomono en la domo de la Eternulo:
And Hiram made the lavers, and the shovels, and the basons.
So Hiram made an end of doing all the work that he made king
Solomon for the house of the LORD:
41 la du kolonojn kaj la du globajxojn de la kapiteloj sur la
supro de la kolonoj, kaj la du retojn por kovri la du
globajxojn de la kapiteloj, kiuj estis sur la supro de la
kolonoj;
The two pillars, and the two bowls of the chapiters that
were on the top of the two pillars; and the two networks, to
cover the two bowls of the chapiters which were upon the top
of the pillars;
42 kaj la kvarcent granatojn cxe la du retoj, po du vicoj da
granatoj por cxiu reto, por kovri la du globajxojn de la
kapiteloj, kiuj estis sur la kolonoj;
And four hundred pomegranates for the two networks, even two
rows of pomegranates for one network, to cover the two bowls
of the chapiters that were upon the pillars;
43 kaj la dek bazajxojn kaj la dek lavujojn sur la bazajxoj;
And the ten bases, and ten lavers on the bases;
44 kaj la unu maron kaj la dek du bovojn sub la maro;
And one sea, and twelve oxen under the sea;
45 kaj la kaldronojn kaj la sxovelilojn kaj la aspergajn
kalikojn. Kaj cxiuj vazoj de la templo, kiujn Hxuram faris
al la regxo Salomono por la domo de la Eternulo, estis el
polurita kupro.
And the pots, and the shovels, and the basons: and all these
vessels, which Hiram made to king Solomon for the house of
the LORD, were of bright brass.
46 En la cxirkauxajxo de Jordan la regxo fandigis ilin en
argila tero, inter Sukot kaj Cartan.
In the plain of Jordan did the king cast them, in the clay
ground between Succoth and Zarthan.
47 Kaj Salomono metis cxiujn vazojn sur ilian lokon. Pro la
tre granda multo la pezo de la kupro ne estis kalkulita.
And Solomon left all the vessels unweighed, because they
were exceeding many: neither was the weight of the brass
found out.
48 Kaj Salomono faris cxiujn vazojn, kiuj estas en la domo de
la Eternulo: la oran altaron, kaj la oran tablon, sur kiu
estas la pano de propono;
And Solomon made all the vessels that pertained unto the
house of the LORD: the altar of gold, and the table of gold,
whereupon the shewbread was,
49 kaj la kandelabrojn, kvin dekstre kaj kvin maldekstre antaux
la plejsanktejo, el pura oro; kaj la florojn kaj lucernojn
kaj prenilojn, el oro;
And the candlesticks of pure gold, five on the right side,
and five on the left, before the oracle, with the flowers,
and the lamps, and the tongs of gold,
50 kaj la tasojn, trancxilojn, aspergajn kalikojn, kulerojn,
kaj karbujojn, el pura oro; kaj la masxojn cxe la pordo de
la interna domo, de la plejsanktejo, cxe la pordo de la
templa domo, el oro.
And the bowls, and the snuffers, and the basons, and the
spoons, and the censers of pure gold; and the hinges of
gold, both for the doors of the inner house, the most holy
place, and for the doors of the house, to wit, of the
temple.
51 Tiamaniere estis finita la tuta laboro, kiun la regxo
Salomono faris por la domo de la Eternulo. Kaj Salomono
enportis la konsekritajxojn de sia patro David; la argxenton
kaj la oron kaj la vazojn li metis en la trezorejojn de la
domo de la Eternulo.
So was ended all the work that king Solomon made for the
house of the LORD. And Solomon brought in the things which
David his father had dedicated; even the silver, and the
gold, and the vessels, did he put among the treasures of the
house of the LORD.
Cxapitro 8
1 Tiam Salomono kunvenigis la plejagxulojn de Izrael kaj
cxiujn cxefojn de la triboj, la estrojn de la patrodomoj de
la Izraelidoj, al la regxo Salomono en Jerusalemon, por
transporti la keston de interligo de la Eternulo el la urboj
de David, tio estas el Cion.
Then Solomon assembled the elders of Israel, and all the
heads of the tribes, the chief of the fathers of the
children of Israel, unto king Solomon in Jerusalem, that
they might bring up the ark of the covenant of the LORD out
of the city of David, which is Zion.
2 Kaj kolektigxis al la regxo Salomono cxiuj Izraelidoj al la
festo, en la monato Etanim, tio estas la sepa monato.
And all the men of Israel assembled themselves unto king
Solomon at the feast in the month Ethanim, which is the
seventh month.
3 Kaj venis cxiuj plejagxuloj de Izrael; kaj la pastroj
ekportis la keston.
And all the elders of Israel came, and the priests took up
the ark.
4 Kaj oni enportis la keston de la Eternulo kaj la tabernaklon
de kunveno, kaj cxiujn sanktajn vazojn, kiuj estis en la
tabernaklo; ilin portis la pastroj kaj la Levidoj.
And they brought up the ark of the LORD, and the tabernacle
of the congregation, and all the holy vessels that were in
the tabernacle, even those did the priests and the Levites
bring up.
5 Kaj la regxo Salomono, kaj la tuta komunumo de Izrael, kiu
kolektigxis al li, estis kun li antaux la kesto,
oferbucxante sxafojn kaj bovojn, kiujn oni ne povis nombri
kaj kalkuli pro ilia granda multeco.
And king Solomon, and all the congregation of Israel, that
were assembled unto him, were with him before the ark,
sacrificing sheep and oxen, that could not be told nor
numbered for multitude.
6 Kaj la pastroj venigis la keston de interligo de la Eternulo
sur gxian lokon, en la profundon de la domo, en la
plejsanktejon, sub la flugilojn de la keruboj.
And the priests brought in the ark of the covenant of the
LORD unto his place, into the oracle of the house, to the
most holy place, even under the wings of the cherubims.
7 Cxar la keruboj havis siajn flugilojn etenditaj super la
loko de la kesto, kaj la keruboj estis kovrantaj la keston
kaj gxiajn stangojn de supre.
For the cherubims spread forth their two wings over the
place of the ark, and the cherubims covered the ark and the
staves thereof above.
8 Kaj la stangoj estis tiel longaj, ke la kapetoj de la
stangoj estis videblaj el la sankta loko en la antauxa parto
de la plejsanktejo, sed ekstere ili ne estis videblaj; kaj
ili restis tie gxis la nuna tago.
And they drew out the staves, that the ends of the staves
were seen out in the holy place before the oracle, and they
were not seen without: and there they are unto this day.
9 En la kesto estis nenio krom la du sxtonaj tabeloj, kiujn
metis tien Moseo sur Hxoreb, kiam la Eternulo faris
interligon kun la Izraelidoj post ilia eliro el la lando
Egipta.
There was nothing in the ark save the two tables of stone,
which Moses put there at Horeb, when the LORD made a
covenant with the children of Israel, when they came out of
the land of Egypt.
10 Kiam la pastroj eliris el la sanktejo, nubo plenigis la
domon de la Eternulo.
And it came to pass, when the priests were come out of the
holy place, that the cloud filled the house of the LORD,
11 Kaj la pastroj ne povis stari kaj servi, pro la nubo; cxar
la majesto de la Eternulo plenigis la domon de la Eternulo.
So that the priests could not stand to minister because of
the cloud: for the glory of the LORD had filled the house of
the LORD.
12 Tiam Salomono ekparolis: La Eternulo diris, ke Li deziras
logxi en mallumo;
Then spake Solomon, The LORD said that he would dwell in the
thick darkness.
13 tial mi konstruis domon por Via logxado, lokon por Via
restado eterna.
I have surely built thee an house to dwell in, a settled
place for thee to abide in for ever.
14 Kaj la regxo turnis sian vizagxon kaj benis la tutan
komunumon de Izrael; kaj la tuta komunumo de Izrael staris.
And the king turned his face about, and blessed all the
congregation of Israel: (and all the congregation of Israel
stood;)
15 Kaj li diris: Benata estu la Eternulo, Dio de Izrael, kiu
parolis per Sia busxo al mia patro David, kaj nun plenumis
per Sia mano, dirante:
And he said, Blessed be the LORD God of Israel, which spake
with his mouth unto David my father, and hath with his hand
fulfilled it, saying,
16 De post la tago, kiam Mi elkondukis Mian popolon Izrael el
Egiptujo, Mi elektis neniun urbon inter cxiuj triboj de
Izrael, por konstrui domon, en kiu estus Mia nomo; sed Mi
elektis Davidon, ke li estu super Mia popolo Izrael.
Since the day that I brought forth my people Israel out of
Egypt, I chose no city out of all the tribes of Israel to
build an house, that my name might be therein; but I chose
David to be over my people Israel.
17 Mia patro David havis la intencon konstrui domon al la nomo
de la Eternulo, Dio de Izrael.
And it was in the heart of David my father to build an house
for the name of the LORD God of Israel.
18 Sed la Eternulo diris al mia patro David: Intencante
konstrui domon al Mia nomo, vi agis bone, havante tian
intencon;
And the LORD said unto David my father, Whereas it was in
thine heart to build an house unto my name, thou didst well
that it was in thine heart.
19 tamen la domon konstruos ne vi, sed nur via filo, kiu eliris
el viaj lumboj, konstruos la domon al Mia nomo.
Nevertheless thou shalt not build the house; but thy son
that shall come forth out of thy loins, he shall build the
house unto my name.
20 Kaj la Eternulo plenumis Sian vorton, kiun Li diris: mi
levigxis anstataux mia patro David kaj sidigxis sur la trono
de Izrael, kiel diris la Eternulo, kaj mi konstruis la domon
al la nomo de la Eternulo, Dio de Izrael.
And the LORD hath performed his word that he spake, and I am
risen up in the room of David my father, and sit on the
throne of Israel, as the LORD promised, and have built an
house for the name of the LORD God of Israel.
21 Kaj mi arangxis tie lokon por la kesto, en kiu trovigxas la
interligo de la Eternulo, kiun Li faris kun niaj patroj,
kiam Li elkondukis ilin el la lando Egipta.
And I have set there a place for the ark, wherein is the
covenant of the LORD, which he made with our fathers, when
he brought them out of the land of Egypt.
22 Kaj Salomono starigxis antaux la altaro de la Eternulo
kontraux la tuta komunumo de Izrael, kaj li etendis siajn
manojn al la cxielo,
And Solomon stood before the altar of the LORD in the
presence of all the congregation of Israel, and spread forth
his hands toward heaven:
23 kaj li parolis: Ho Eternulo, Dio de Izrael! ne ekzistas dio
simila al Vi en la cxielo supre nek sur la tero malsupre; Vi
konservas la interligon kaj la favorkorecon al Viaj
servantoj, kiuj iradas antaux Vi per sia tuta koro;
And he said, LORD God of Israel, there is no God like thee,
in heaven above, or on earth beneath, who keepest covenant
and mercy with thy servants that walk before thee with all
their heart:
24 Vi plenumis al Via servanto David, mia patro, kion Vi
promesis al li; Vi parolis per Via busxo, kaj Vi plenumis
per Via mano, kiel ni nun vidas.
Who hast kept with thy servant David my father that thou
promisedst him: thou spakest also with thy mouth, and hast
fulfilled it with thine hand, as it is this day.
25 Nun, ho Eternulo, Dio de Izrael, plenumu al Via servanto
David, mia patro, kion Vi promesis al li, dirante: Ne mankos
cxe vi antaux Mi viro, sidanta sur la trono de Izrael, se
viaj filoj nur observados sian vojon, por iradi antaux Mi,
kiel vi iradis antaux Mi.
Therefore now, LORD God of Israel, keep with thy servant
David my father that thou promisedst him, saying, There
shall not fail thee a man in my sight to sit on the throne
of Israel; so that thy children take heed to their way, that
they walk before me as thou hast walked before me.
26 Nun, ho Dio de Izrael, verigxu Via vorto, kiun Vi diris al
Via servanto David, mia patro.
And now, O God of Israel, let thy word, I pray thee, be
verified, which thou spakest unto thy servant David my
father.
27 Cxu efektive Dio logxus sur la tero? ja la cxielo kaj la
cxielo de cxieloj ne povas Vin ampleksi; des pli tion ne
povas cxi tiu domo, kiun mi konstruis!
But will God indeed dwell on the earth? behold, the heaven
and heaven of heavens cannot contain thee; how much less
this house that I have builded?
28 Sed turnu Vin al la pregxo de Via servanto kaj al lia
petego, ho Eternulo, mia Dio, por auxskulti la vokadon kaj
la pregxon, per kiu Via servanto pregxas antaux Vi hodiaux;
Yet have thou respect unto the prayer of thy servant, and to
his supplication, O LORD my God, to hearken unto the cry and
to the prayer, which thy servant prayeth before thee to day:
29 por ke Viaj okuloj estu nefermitaj super cxi tiu domo nokte
kaj tage, super la loko, pri kiu Vi diris: Mia nomo tie
estos; por auxskulti la pregxon, kiun Via servanto faros sur
cxi tiu loko.
That thine eyes may be open toward this house night and day,
even toward the place of which thou hast said, My name shall
be there: that thou mayest hearken unto the prayer which thy
servant shall make toward this place.
30 Kaj auxskultu la petegon de Via servanto kaj de Via popolo
Izrael, kiun ili pregxos sur cxi tiu loko; auxskultu sur la
loko de Via logxado en la cxielo; kaj kiam Vi auxskultos, Vi
pardonu.
And hearken thou to the supplication of thy servant, and of
thy people Israel, when they shall pray toward this place:
and hear thou in heaven thy dwelling place: and when thou
hearest, forgive.
31 Kiam iu pekos kontraux sia proksimulo, kaj oni postulos de
li jxuron, ke li jxuru, kaj la jxuro estos farata antaux Via
altaro en cxi tiu domo:
If any man trespass against his neighbour, and an oath be
laid upon him to cause him to swear, and the oath come
before thine altar in this house:
32 tiam auxskultu en la cxielo, kaj faru jugxon pri Viaj
servantoj, kondamnante la manbonagulon, metante lian
konduton sur lian kapon, kaj montrante la pravecon de la
virtulo, rekompencante lin laux lia virteco.
Then hear thou in heaven, and do, and judge thy servants,
condemning the wicked, to bring his way upon his head; and
justifying the righteous, to give him according to his
righteousness.
33 Se Via popolo Izrael estos frapita de malamiko pro tio, ke
gxi pekis antaux Vi, sed ili sin returnos al Vi kaj gloros
Vian nomon kaj pregxos kaj petegos al Vi en cxi tiu domo:
When thy people Israel be smitten down before the enemy,
because they have sinned against thee, and shall turn again
to thee, and confess thy name, and pray, and make
supplication unto thee in this house:
34 tiam auxskultu en la cxielo, kaj pardonu la pekon de Via
popolo Izrael, kaj revenigu ilin sur la teron, kiun Vi donis
al iliaj patroj.
Then hear thou in heaven, and forgive the sin of thy people
Israel, and bring them again unto the land which thou gavest
unto their fathers.
35 Se la cxielo sxlosigxos tiel, ke ne estos pluvo pro tio, ke
ili pekis antaux vi, sed ili ekpregxos sur cxi tiu loko kaj
gloros Vian nomon kaj returnos sin de sia peko, por ke Vi
auxskultu ilin:
When heaven is shut up, and there is no rain, because they
have sinned against thee; if they pray toward this place,
and confess thy name, and turn from their sin, when thou
afflictest them:
36 tiam auxskultu en la cxielo, kaj pardonu la pekon de Viaj
servantoj kaj de Via popolo Izrael, montrante al ili la
bonan vojon, kiun ili devas iri, kaj donu pluvon sur Vian
landon, kiun Vi donis al Via popolo kiel heredajxon.
Then hear thou in heaven, and forgive the sin of thy
servants, and of thy people Israel, that thou teach them the
good way wherein they should walk, and give rain upon thy
land, which thou hast given to thy people for an
inheritance.
37 Se estos malsato en la lando, aux se estos pesto,
brulsekeco, velkado, akridoj, aux vermoj, aux se premos ilin
malamiko en la lando de ilia logxado, aux se estos ia plago
aux malsano;
If there be in the land famine, if there be pestilence,
blasting, mildew, locust, or if there be caterpiller; if
their enemy besiege them in the land of their cities;
whatsoever plague, whatsoever sickness there be;
38 cxe cxiu pregxo, cxe cxiu petego, kiu venos de iu homo aux
de Via tuta popolo Izrael, kiam cxiu el ili sentos
malfelicxon en sia koro kaj etendos siajn manojn al cxi tiu
domo:
What prayer and supplication soever be made by any man, or
by all thy people Israel, which shall know every man the
plague of his own heart, and spread forth his hands toward
this house:
39 Vi auxskultu en la cxielo, en la loko de Via logxado, kaj
pardonu, kaj faru kaj redonu al cxiu konforme al lia tuta
konduto, kiel Vi konas lian koron (cxar Vi sola konas la
koron de cxiuj homidoj);
Then hear thou in heaven thy dwelling place, and forgive,
and do, and give to every man according to his ways, whose
heart thou knowest; (for thou, even thou only, knowest the
hearts of all the children of men;)
40 por ke ili Vin timu dum la tuta tempo, kiun ili vivas sur la
tero, kiun Vi donis al niaj patroj.
That they may fear thee all the days that they live in the
land which thou gavest unto our fathers.
41 Ankaux koncerne aligentulon, kiu ne estas el Via popolo
Izrael, sed venos el malproksima lando pro Via nomo
Moreover concerning a stranger, that is not of thy people
Israel, but cometh out of a far country for thy name's sake;
42 (cxar ili auxdos pri Via granda nomo kaj pri Via forta mano
kaj pri Via etendita brako), kaj li venos kaj pregxos en cxi
tiu domo:
(For they shall hear of thy great name, and of thy strong
hand, and of thy stretched out arm;) when he shall come and
pray toward this house;
43 Vi auxskultu en la cxielo, en la loko de Via logxado, kaj
faru cxion, pri kio vokos al Vi la aligentulo; por ke cxiuj
popoloj de la tero konu Vian nomon, por ke ili timu Vin,
kiel Via popolo Izrael, kaj por ke ili sciu, ke per Via nomo
estas nomata cxi tiu domo, kiun mi konstruis.
Hear thou in heaven thy dwelling place, and do according to
all that the stranger calleth to thee for: that all people
of the earth may know thy name, to fear thee, as do thy
people Israel; and that they may know that this house, which
I have builded, is called by thy name.
44 Kiam Via popolo eliros milite kontraux sian malamikon laux
la vojo, laux kiu Vi ilin sendos, kaj ili pregxos al la
Eternulo, turninte sin al la urbo, kiun Vi elektis, kaj al
la domo, kiun mi konstruis al Via nomo:
If thy people go out to battle against their enemy,
whithersoever thou shalt send them, and shall pray unto the
LORD toward the city which thou hast chosen, and toward the
house that I have built for thy name:
45 tiam auxskultu en la cxielo ilian pregxon kaj ilian petegon,
kaj defendu ilian aferon.
Then hear thou in heaven their prayer and their
supplication, and maintain their cause.
46 Se ili pekos antaux Vi (cxar ne ekzistas homo, kiu ne
pekas), kaj Vi ekkoleros kontraux ili kaj transdonos ilin al
malamiko, kaj iliaj kaptintoj forkondukos ilin en landon
malamikan, malproksiman aux proksiman;
If they sin against thee, (for there is no man that sinneth
not,) and thou be angry with them, and deliver them to the
enemy, so that they carry them away captives unto the land
of the enemy, far or near;
47 sed ili rekonsciigxos en la lando, en kiu ili estos
kaptitaj, konvertigxos, kaj petegos Vin en la lando de siaj
kaptintoj, dirante: Ni pekis, ni malbonagis, ni krimis;
Yet if they shall bethink themselves in the land whither
they were carried captives, and repent, and make
supplication unto thee in the land of them that carried them
captives, saying, We have sinned, and have done perversely,
we have committed wickedness;
48 kaj ili returnos sin al Vi per sia tuta koro kaj per sia
tuta animo en la lando de siaj malamikoj, kiuj ilin kaptis,
kaj ili pregxos al Vi, turninte sin al sia lando, kiun Vi
donis al iliaj patroj, al la urbo, kiun Vi elektis, kaj al
la domo, kiun mi konstruis al Via nomo:
And so return unto thee with all their heart, and with all
their soul, in the land of their enemies, which led them
away captive, and pray unto thee toward their land, which
thou gavest unto their fathers, the city which thou hast
chosen, and the house which I have built for thy name:
49 tiam auxskultu en la cxielo, en la loko de Via logxado,
ilian pregxon kaj ilian petegon, kaj defendu ilian aferon;
Then hear thou their prayer and their supplication in heaven
thy dwelling place, and maintain their cause,
50 kaj pardonu al Via popolo tion, per kio ili pekis antaux Vi,
kaj cxiujn iliajn krimojn, kiujn ili faris kontraux Vi, kaj
veku por ili kompaton en iliaj kaptintoj, por ke cxi tiuj
estu favorkoraj al ili.
And forgive thy people that have sinned against thee, and
all their transgressions wherein they have transgressed
against thee, and give them compassion before them who
carried them captive, that they may have compassion on them:
51 Cxar ili estas Via popolo kaj Via heredajxo, kiun Vi
elkondukis el Egiptujo, el la fera forno.
For they be thy people, and thine inheritance, which thou
broughtest forth out of Egypt, from the midst of the furnace
of iron:
52 Viaj okuloj estu malfermitaj al la petego de Via servanto
kaj al la petego de Via popolo Izrael, por ke Vi auxdu ilin
pri cxio, pri kio ili vokas al Vi.
That thine eyes may be open unto the supplication of thy
servant, and unto the supplication of thy people Israel, to
hearken unto them in all that they call for unto thee.
53 Cxar Vi distingis ilin kiel Vian heredajxon el cxiuj popoloj
de la tero, kiel Vi diris per Via servanto Moseo, kiam Vi
elkondukis niajn patrojn el Egiptujo, ho Sinjoro, Eternulo.
For thou didst separate them from among all the people of
the earth, to be thine inheritance, as thou spakest by the
hand of Moses thy servant, when thou broughtest our fathers
out of Egypt, O LORD God.
54 Kiam Salomono finis pregxi antaux la Eternulo tiun tutan
pregxon kaj petegon, li levigxis de sia genuado antaux la
altaro de la Eternulo, kaj liaj manoj estis etenditaj al la
cxielo.
And it was so, that when Solomon had made an end of praying
all this prayer and supplication unto the LORD, he arose
from before the altar of the LORD, from kneeling on his
knees with his hands spread up to heaven.
55 Kaj li starigxis, kaj benis la tutan komunumon de Izrael per
lauxta vocxo, dirante:
And he stood, and blessed all the congregation of Israel
with a loud voice, saying,
56 Benata estu la Eternulo, kiu donis ripozon al Sia popolo
Izrael konforme al cxio, kion Li diris: ne forfalis ecx unu
vorto el cxiuj Liaj bonaj vortoj, kiujn Li diris per Sia
servanto Moseo.
Blessed be the LORD, that hath given rest unto his people
Israel, according to all that he promised: there hath not
failed one word of all his good promise, which he promised
by the hand of Moses his servant.
57 La Eternulo, nia Dio, estu kun ni, kiel Li estis kun niaj
patroj, Li ne forlasu nin kaj ne forjxetu nin;
The LORD our God be with us, as he was with our fathers: let
him not leave us, nor forsake us:
58 Li klinu nian koron al Si, por ke ni iru laux cxiuj Liaj
vojoj, kaj por ke ni observu Liajn ordonojn kaj Liajn
legxojn kaj Liajn regulojn, kiujn Li donis al niaj patroj.
That he may incline our hearts unto him, to walk in all his
ways, and to keep his commandments, and his statutes, and
his judgments, which he commanded our fathers.
59 Kaj cxi tiuj miaj vortoj, kiujn mi pregxis antaux la
Eternulo, estu proksimaj al la Eternulo, nia Dio, tage kaj
nokte, por ke Li faru justajxon al Sia servanto kaj
justajxon al Sia popolo Izrael en cxiuj tagoj;
And let these my words, wherewith I have made supplication
before the LORD, be nigh unto the LORD our God day and
night, that he maintain the cause of his servant, and the
cause of his people Israel at all times, as the matter shall
require:
60 por ke cxiuj popoloj de la tero sciu, ke la Eternulo estas
Dio kaj ke ne ekzistas alia.
That all the people of the earth may know that the LORD is
God, and that there is none else.
61 Via koro estu tute sindona al la Eternulo, nia Dio, por iri
laux Liaj legxoj kaj por observi Liajn ordonojn, kiel
hodiaux.
Let your heart therefore be perfect with the LORD our God,
to walk in his statutes, and to keep his commandments, as at
this day.
62 Kaj la regxo kaj kun li cxiuj Izraelidoj bucxis oferojn
antaux la Eternulo.
And the king, and all Israel with him, offered sacrifice
before the LORD.
63 Kaj Salomono oferis la pacoferon, kiun li alportis al la
Eternulo, dudek du mil bovojn kaj cent dudek mil sxafojn.
Tiamaniere la regxo kaj cxiuj Izraelidoj inauxguris la domon
de la Eternulo.
And Solomon offered a sacrifice of peace offerings, which he
offered unto the LORD, two and twenty thousand oxen, and an
hundred and twenty thousand sheep. So the king and all the
children of Israel dedicated the house of the LORD.
64 En tiu tago la regxo sanktigis la mezon de la korto, kiu
estis antaux la domo de la Eternulo; cxar li faris tie la
bruloferon kaj la farunoferon kaj alportis ofere la sebon de
la pacoferoj; cxar la kupra altaro, kiu estis antaux la
Eternulo, estis tro malgranda, por doni lokon al la
brulofero kaj la farunofero kaj la sebo de la pacoferoj.
The same day did the king hallow the middle of the court
that was before the house of the LORD: for there he offered
burnt offerings, and meat offerings, and the fat of the
peace offerings: because the brasen altar that was before
the LORD was too little to receive the burnt offerings, and
meat offerings, and the fat of the peace offerings.
65 Kaj Salomono faris tiam feston, kaj kun li la tuta Izrael,
tre granda anaro, kiu kunvenis de Hxamat gxis la torento de
Egiptujo, antaux la Eternulo, nia Dio, dum sep tagoj kaj
ankoraux sep tagoj, kune dek kvar tagoj.
And at that time Solomon held a feast, and all Israel with
him, a great congregation, from the entering in of Hamath
unto the river of Egypt, before the LORD our God, seven days
and seven days, even fourteen days.
66 En la oka tago li forsendis la popolon; kaj ili benis la
regxon, kaj iris al siaj tendoj, gajaj kaj gxojantaj pro la
tuta bono, kiun la Eternulo faris al Sia servanto David kaj
al Sia popolo Izrael.
On the eighth day he sent the people away: and they blessed
the king, and went unto their tents joyful and glad of heart
for all the goodness that the LORD had done for David his
servant, and for Israel his people.
Cxapitro 9
1 Kiam Salomono finis la konstruadon de la domo de la Eternulo
kaj de la regxa domo, kaj de cxio dezirita de Salomono, kion
li deziris fari,
And it came to pass, when Solomon had finished the building
of the house of the LORD, and the king's house, and all
Solomon's desire which he was pleased to do,
2 la Eternulo aperis al Salomono duan fojon, kiel Li aperis al
li en Gibeon.
That the LORD appeared to Solomon the second time, as he had
appeared unto him at Gibeon.
3 Kaj la Eternulo diris al li: Mi auxdis vian pregxon kaj vian
petegon, kiun vi faris antaux Mi; Mi sanktigis cxi tiun
domon, kiun vi konstruis, por ke Mi metu tien Mian nomon por
eterne; kaj Miaj okuloj kaj Mia koro estos tie cxiam.
And the LORD said unto him, I have heard thy prayer and thy
supplication, that thou hast made before me: I have hallowed
this house, which thou hast built, to put my name there for
ever; and mine eyes and mine heart shall be there
perpetually.
4 Kaj pri vi, se vi irados antaux Mi tiel, kiel iradis via
patro David, kun pura koro kaj gxusteco, farante cxion, kion
Mi ordonis al vi, kaj observante Miajn legxojn kaj regulojn:
And if thou wilt walk before me, as David thy father walked,
in integrity of heart, and in uprightness, to do according
to all that I have commanded thee, and wilt keep my statutes
and my judgments:
5 tiam Mi fortikigos la tronon de via regxado super Izrael por
eterne, kiel Mi promesis al via patro David, dirante: Ne
mankos cxe vi viro sur la trono de Izrael.
Then I will establish the throne of thy kingdom upon Israel
for ever, as I promised to David thy father, saying, There
shall not fail thee a man upon the throne of Israel.
6 Sed se vi kaj viaj filoj deturnos vin de Mi, kaj ne observos
Miajn ordonojn kaj Miajn legxojn, kiujn Mi donis al vi, kaj
vi iros kaj servos al aliaj dioj kaj adorklinigxos al ili:
But if ye shall at all turn from following me, ye or your
children, and will not keep my commandments and my statutes
which I have set before you, but go and serve other gods,
and worship them:
7 tiam Mi ekstermos Izraelon de la lando, kiun Mi donis al li;
kaj cxi tiun domon, kiun Mi sanktigis por Mia nomo, Mi
forpusxos de antaux Mia vizagxo; kaj Izrael farigxos
proverbo kaj moko inter cxiuj popoloj.
Then will I cut off Israel out of the land which I have
given them; and this house, which I have hallowed for my
name, will I cast out of my sight; and Israel shall be a
proverb and a byword among all people:
8 Kaj pri cxi tiu domo, kiu estas tre alta, cxiu preteriranto
miregos kaj fajfos; kaj oni diros: Pro kio la Eternulo agis
tiele kun cxi tiu lando kaj kun cxi tiu domo?
And at this house, which is high, every one that passeth by
it shall be astonished, and shall hiss; and they shall say,
Why hath the LORD done thus unto this land, and to this
house?
9 Kaj oni respondos: Pro tio, ke ili forlasis la Eternulon,
ilian Dion, kiu elkondukis iliajn patrojn el la lando
Egipta, kaj ili aligxis al aliaj dioj kaj adorklinigxis al
ili kaj servis al ili--pro tio la Eternulo venigis sur ilin
cxi tiun tutan malbonon.
And they shall answer, Because they forsook the LORD their
God, who brought forth their fathers out of the land of
Egypt, and have taken hold upon other gods, and have
worshipped them, and served them: therefore hath the LORD
brought upon them all this evil.
10 Post paso de la dudek jaroj, dum kiuj Salomono konstruis la
du domojn, la domon de la Eternulo kaj la regxan domon
And it came to pass at the end of twenty years, when Solomon
had built the two houses, the house of the LORD, and the
king's house,
11 (por kiuj Hxiram, la regxo de Tiro, liveris al Salomono
cedrajn arbojn kaj cipresajn arbojn kaj oron laux lia tuta
deziro), la regxo Salomono tiam donis al Hxiram dudek urbojn
en la lando Galilea.
(Now Hiram the king of Tyre had furnished Solomon with cedar
trees and fir trees, and with gold, according to all his
desire,) that then king Solomon gave Hiram twenty cities in
the land of Galilee.
12 Kaj Hxiram eliris el Tiro, por rigardi la urbojn, kiujn
donis al li Salomono; kaj ili ne placxis al li.
And Hiram came out from Tyre to see the cities which Solomon
had given him; and they pleased him not.
13 Kaj li diris: Kio estas tiuj urboj, kiujn vi donis al mi,
mia frato? Kaj li donis al ili la nomon lando Kabul gxis la
nuna tago.
And he said, What cities are these which thou hast given me,
my brother? And he called them the land of Cabul unto this
day.
14 Kaj Hxiram sendis al la regxo cent dudek kikarojn da oro.
And Hiram sent to the king sixscore talents of gold.
15 Jen estas la arangxo pri la impostoj, kiujn starigis la
regxo Salomono, por konstrui la domon de la Eternulo kaj
sian domon kaj Milon kaj la muregon de Jerusalem kaj
Hxacoron kaj Megidon kaj Gezeron.
And this is the reason of the levy which king Solomon
raised; for to build the house of the LORD, and his own
house, and Millo, and the wall of Jerusalem, and Hazor, and
Megiddo, and Gezer.
16 (Faraono, regxo de Egiptujo, venis kaj venkoprenis Gezeron
kaj forbruligis gxin per fajro, kaj mortigis la Kanaanidojn,
kiuj logxis en la urbo, kaj li donis gxin kiel donacon al
sia filino, edzino de Salomono.)
For Pharaoh king of Egypt had gone up, and taken Gezer, and
burnt it with fire, and slain the Canaanites that dwelt in
the city, and given it for a present unto his daughter,
Solomon's wife.
17 Kaj Salomono konstruis Gezeron, kaj la malsupran Bet-
Hxoronon,
And Solomon built Gezer, and Bethhoron the nether,
18 kaj Baalaton, kaj Tadmoron en la dezerto, en la lando,
And Baalath, and Tadmor in the wilderness, in the land,
19 kaj cxiujn urbojn de provizoj, kiujn Salomono havis, kaj la
urbojn por la cxaroj kaj la urbojn por la rajdistoj, kaj
cxion, kion Salomono deziris konstrui en Jerusalem kaj sur
Lebanon kaj en la tuta lando de sia regado.
And all the cities of store that Solomon had, and cities for
his chariots, and cities for his horsemen, and that which
Solomon desired to build in Jerusalem, and in Lebanon, and
in all the land of his dominion.
20 Koncerne la tutan popolon, kiu restis el la Amoridoj,
Hxetidoj, Perizidoj, Hxividoj, kaj Jebusidoj, kiuj ne estis
el la idoj de Izrael:
And all the people that were left of the Amorites, Hittites,
Perizzites, Hivites, and Jebusites, which were not of the
children of Israel,
21 iliajn infanojn, kiuj restis post ili en la lando kaj kiujn
la Izraelidoj ne povis ekstermi, Salomono faris tributuloj-
laboristoj gxis la nuna tago.
Their children that were left after them in the land, whom
the children of Israel also were not able utterly to
destroy, upon those did Solomon levy a tribute of
bondservice unto this day.
22 Sed el la Izraelidoj Salomono ne faris laboristojn; ili
estis militistoj, liaj servantoj, liaj eminentuloj, liaj
militestroj, liaj cxarestroj, kaj liaj rajdistoj,.
But of the children of Israel did Solomon make no bondmen:
but they were men of war, and his servants, and his princes,
and his captains, and rulers of his chariots, and his
horsemen.
23 La nombro de la cxefaj oficistoj super la laboroj de
Salomono estis kvincent kvindek; ili regis la popolon, kiu
faris la laborojn.
These were the chief of the officers that were over
Solomon's work, five hundred and fifty, which bare rule over
the people that wrought in the work.
24 La filino de Faraono transiris el la urbo de David en sian
domon, kiun li konstruis por sxi; tiam li konstruis Milon.
But Pharaoh's daughter came up out of the city of David unto
her house which Solomon had built for her: then did he build
Millo.
25 Kaj Salomono alportadis tri fojojn en jaro bruloferojn kaj
pacoferojn sur la altaron, kiun li konstruis al la Eternulo,
kaj incensadis cxe gxi antaux la Eternulo. Kaj li
finkonstruis la domon.
And three times in a year did Solomon offer burnt offerings
and peace offerings upon the altar which he built unto the
LORD, and he burnt incense upon the altar that was before
the LORD. So he finished the house.
26 Kaj sxiparon faris la regxo Salomono en Ecjon-Geber, kiu
trovigxas apud Elat, sur la bordo de la Rugxa Maro, en la
lando de Edom.
And king Solomon made a navy of ships in Eziongeber, which
is beside Eloth, on the shore of the Red sea, in the land of
Edom.
27 Kaj Hxiram sendis en la sxiparo siajn servantojn sxipistojn,
spertajn maristojn, kun la servantoj de Salomono.
And Hiram sent in the navy his servants, shipmen that had
knowledge of the sea, with the servants of Solomon.
28 Kaj ili venis Ofiron, kaj prenis de tie kvarcent dudek
kikarojn da oro kaj venigis al la regxo Salomono.
And they came to Ophir, and fetched from thence gold, four
hundred and twenty talents, and brought it to king Solomon.
Cxapitro 10
1 Kiam la regxino de Sxeba auxdis la famon pri Salomono kaj
pri la domo de la Eternulo, sxi venis, por elprovi lin per
enigmoj.
And when the queen of Sheba heard of the fame of Solomon
concerning the name of the LORD, she came to prove him with
hard questions.
2 Kaj sxi venis Jerusalemon kun tre granda akompanantaro, kun
kameloj, portantaj aromajxojn, tre multe da oro, kaj
multekostajn sxtonojn. Kaj sxi venis al Salomono, kaj
parolis kun li pri cxio, kion sxi havis en sia koro.
And she came to Jerusalem with a very great train, with
camels that bare spices, and very much gold, and precious
stones: and when she was come to Solomon, she communed with
him of all that was in her heart.
3 Kaj Salomono solvis al sxi cxiujn sxiajn demandojn; kaj
estis nenio, kion la regxo ne scius kaj kion li ne solvus al
sxi.
And Solomon told her all her questions: there was not any
thing hid from the king, which he told her not.
4 Kaj la regxino de Sxeba vidis la tutan sagxecon de Salomono,
kaj la domon, kiun li konstruis,
And when the queen of Sheba had seen all Solomon's wisdom,
and the house that he had built,
5 kaj la mangxajxon cxe lia tablo kaj la logxejon de liaj
sklavoj kaj la oficojn de liaj servantoj kaj iliajn vestojn
kaj liajn vinversxistojn, kaj liajn bruloferojn, kiujn li
oferadis en la domo de la Eternulo; kaj sxi estis tute
ravita.
And the meat of his table, and the sitting of his servants,
and the attendance of his ministers, and their apparel, and
his cupbearers, and his ascent by which he went up unto the
house of the LORD; there was no more spirit in her.
6 Kaj sxi diris al la regxo: Vera estas tio, kion mi auxdis en
mia lando pri viaj aferoj kaj pri via sagxeco;
And she said to the king, It was a true report that I heard
in mine own land of thy acts and of thy wisdom.
7 mi ne kredis al la diroj, gxis mi venis kaj gxis miaj okuloj
ekvidis; sed nun mi vidas, ke oni ne rakontis al mi ecx
duonon; vi havas pli da sagxo kaj bono, ol diras la famo,
kiun mi auxdis.
Howbeit I believed not the words, until I came, and mine
eyes had seen it: and, behold, the half was not told me: thy
wisdom and prosperity exceedeth the fame which I heard.
8 Felicxaj estas viaj homoj, felicxaj estas viaj servantoj,
kiuj cxiam staras antaux vi kaj auxdas vian sagxecon.
Happy are thy men, happy are these thy servants, which stand
continually before thee, and that hear thy wisdom.
9 Benata estu la Eternulo, via Dio, kiu favoras vin kaj
sidigis vin sur la tronon de Izrael. Pro Sia eterna amo al
Izrael Li faris vin regxo, por ke vi zorgu pri jugxo kaj
justeco.
Blessed be the LORD thy God, which delighted in thee, to set
thee on the throne of Israel: because the LORD loved Israel
for ever, therefore made he thee king, to do judgment and
justice.
10 Kaj sxi donacis al la regxo cent dudek kikarojn da oro kaj
tre multe da aromajxoj kaj multekostajn sxtonojn; neniam plu
venis tiom multe da aromajxoj, kiom la regxino de Sxeba
donacis al la regxo Salomono.
And she gave the king an hundred and twenty talents of gold,
and of spices very great store, and precious stones: there
came no more such abundance of spices as these which the
queen of Sheba gave to king Solomon.
11 Kaj la sxiparo de Hxiram, kiu venigis oron el Ofir,
alvenigis el Ofir tre multe da santala ligno kaj
multekostajn sxtonojn.
And the navy also of Hiram, that brought gold from Ophir,
brought in from Ophir great plenty of almug trees, and
precious stones.
12 Kaj el la santala ligno la regxo faris pilastrojn por la
domo de la Eternulo kaj por la regxa domo, ankaux harpojn
kaj psalterojn por la kantistoj; neniam venis tiom da
santala ligno, nek estis vidata, gxis la nuna tago.
And the king made of the almug trees pillars for the house
of the LORD, and for the king's house, harps also and
psalteries for singers: there came no such almug trees, nor
were seen unto this day.
13 Kaj la regxo Salomono donis al la regxino de Sxeba cxion,
kion sxi deziris kaj kion sxi petis, krom tio, kion li donis
al sxi el la mano de la regxo Salomono mem. Kaj sxi foriris
returne en sian landon, sxi kaj sxiaj servantoj.
And king Solomon gave unto the queen of Sheba all her
desire, whatsoever she asked, beside that which Solomon gave
her of his royal bounty. So she turned and went to her own
country, she and her servants.
14 La pezo de la oro, kiu estis alportita al Salomono dum unu
jaro, estis sescent sesdek ses kikaroj da oro;
Now the weight of gold that came to Solomon in one year was
six hundred threescore and six talents of gold,
15 krom tio, kio venis de la butikistoj kaj de la komerco de
negocistoj kaj de cxiuj regxoj de Arabujo kaj de la
regionestroj.
Beside that he had of the merchantmen, and of the traffick
of the spice merchants, and of all the kings of Arabia, and
of the governors of the country.
16 Kaj la regxo Salomono faris ducent grandajn sxildojn el
forgxita oro (sescent sikloj da oro estis uzitaj por cxiu
sxildo)
And king Solomon made two hundred targets of beaten gold:
six hundred shekels of gold went to one target.
17 kaj tricent malgrandajn sxildojn el forgxita oro (tri min'oj
da oro estis uzitaj por cxiu el tiuj sxildoj); kaj la regxo
metis ilin en la arbardomon de Lebanon.
And he made three hundred shields of beaten gold; three
pound of gold went to one shield: and the king put them in
the house of the forest of Lebanon.
18 Kaj la regxo faris grandan tronon el eburo kaj tegis gxin
per pura oro.
Moreover the king made a great throne of ivory, and overlaid
it with the best gold.
19 Ses sxtupojn havis la trono, rondan supron havis la trono
malantauxe, kaj brakapogojn ambauxflanke de la sidloko, kaj
du leonojn, starantajn apud la brakapogoj.
The throne had six steps, and the top of the throne was
round behind: and there were stays on either side on the
place of the seat, and two lions stood beside the stays.
20 Kaj ankoraux dek du leonoj tie staris sur la ses sxtupoj
ambauxflanke; ne ekzistis io simila en iu ajn regno.
And twelve lions stood there on the one side and on the
other upon the six steps: there was not the like made in any
kingdom.
21 Kaj cxiuj trinkvazoj de la regxo Salomono estis el oro, kaj
cxiuj vazoj de la Lebanona arbardomo estis el pura oro;
nenio estis el argxento; en la tempo de Salomono gxi estis
rigardata kiel senvalora.
And all king Solomon's drinking vessels were of gold, and
all the vessels of the house of the forest of Lebanon were
of pure gold; none were of silver: it was nothing accounted
of in the days of Solomon.
22 Cxar Tarsxisxan sxiparon la regxo havis sur la maro kun la
sxiparo de Hxiram; unu fojon en tri jaroj venadis la
Tarsxisxa sxiparo, alportante oron, argxenton, eburon,
simiojn, kaj pavojn.
For the king had at sea a navy of Tharshish with the navy of
Hiram: once in three years came the navy of Tharshish,
bringing gold, and silver, ivory, and apes, and peacocks.
23 Tiel la regxo Salomono superis cxiujn regxojn de la tero per
ricxeco kaj per sagxeco.
So king Solomon exceeded all the kings of the earth for
riches and for wisdom.
24 Kaj cxiuj sur la tero penis vidi Salomonon, por auxdi lian
sagxon, kiun Dio enmetis en lian koron.
And all the earth sought to Solomon, to hear his wisdom,
which God had put in his heart.
25 Kaj ili alportadis cxiu sian donacon: vazojn argxentajn,
vazojn orajn, vestojn, batalilojn, aromajxojn, cxevalojn,
kaj mulojn, cxiujare.
And they brought every man his present, vessels of silver,
and vessels of gold, and garments, and armour, and spices,
horses, and mules, a rate year by year.
26 Kaj Salomono kolektis al si cxarojn kaj rajdistojn; kaj li
havis mil kvarcent cxarojn kaj dek du mil rajdistojn; kaj li
lokis ilin en la urboj de cxaroj kaj cxe la regxo en
Jerusalem.
And Solomon gathered together chariots and horsemen: and he
had a thousand and four hundred chariots, and twelve
thousand horsemen, whom he bestowed in the cities for
chariots, and with the king at Jerusalem.
27 Kaj la regxo atingis tion, ke la argxento estis en Jerusalem
kiel sxtonoj, kaj la cedroj estis en tiel granda kvanto,
kiel sikomoroj sur malaltaj lokoj.
And the king made silver to be in Jerusalem as stones, and
cedars made he to be as the sycomore trees that are in the
vale, for abundance.
28 La cxevalojn al Salomono oni venigadis el Egiptujo; kaj
societo de komercistoj de la regxo acxetadis ilin amase laux
difinita prezo.
And Solomon had horses brought out of Egypt, and linen yarn:
the king's merchants received the linen yarn at a price.
29 Cxiu cxaro estis liverata el Egiptujo pro sescent sikloj da
argxento, kaj cxiu cxevalo pro cent kvindek; tiel same ili
estis liverataj per iliaj manoj al cxiuj regxoj de la
Hxetidoj kaj al la regxoj de Sirio.
And a chariot came up and went out of Egypt for six hundred
shekels of silver, and an horse for an hundred and fifty:
and so for all the kings of the Hittites, and for the kings
of Syria, did they bring them out by their means.
Cxapitro 11
1 La regxo Salomono amis multajn aligentajn virinojn, la
filinon de Faraono, Moabidinojn, Amonidinojn, Edomidinojn,
Cidonaninojn, Hxetidinojn,
But king Solomon loved many strange women, together with the
daughter of Pharaoh, women of the Moabites, Ammonites,
Edomites, Zidonians, and Hittites:
2 el tiuj popoloj, pri kiuj la Eternulo diris al la
Izraelidoj: Ne iru al ili, kaj ili ne iru al vi, cxar ili
turnos vian koron al siaj dioj; al ili Salomono aligxis per
amo.
Of the nations concerning which the LORD said unto the
children of Israel, Ye shall not go in to them, neither
shall they come in unto you: for surely they will turn away
your heart after their gods: Solomon clave unto these in
love.
3 Kaj li havis da cxefaj edzinoj sepcent kaj da kromvirinoj
tricent; kaj liaj edzinoj forklinis lian koron.
And he had seven hundred wives, princesses, and three
hundred concubines: and his wives turned away his heart.
4 En la tempo de maljuneco de Salomono liaj edzinoj turnis
lian koron al aliaj dioj, kaj lia koro ne estis tiel plene
fordonita al la Eternulo, lia Dio, kiel la koro de lia patro
David.
For it came to pass, when Solomon was old, that his wives
turned away his heart after other gods: and his heart was
not perfect with the LORD his God, as was the heart of David
his father.
5 Kaj Salomono sekvis Asxtaron, diajxon de la Cidonanoj, kaj
Milkomon, abomenindajxon de la Amonidoj.
For Solomon went after Ashtoreth the goddess of the
Zidonians, and after Milcom the abomination of the
Ammonites.
6 Kaj Salomono faris malbonon antaux la okuloj de la Eternulo,
kaj ne sekvis plene la Eternulon, kiel lia patro David.
And Solomon did evil in the sight of the LORD, and went not
fully after the LORD, as did David his father.
7 Tiam Salomono konstruis altajxon al Kemosx, abomenindajxo de
la Moabidoj, sur la monto, kiu estas antaux Jerusalem, kaj
al Molehx, abomenindajxo de la Amonidoj.
Then did Solomon build an high place for Chemosh, the
abomination of Moab, in the hill that is before Jerusalem,
and for Molech, the abomination of the children of Ammon.
8 Kaj tiel li faris por cxiuj siaj aligentaj edzinoj, kiuj
incensadis kaj alportadis oferojn al siaj dioj.
And likewise did he for all his strange wives, which burnt
incense and sacrificed unto their gods.
9 Kaj la Eternulo ekkoleris Salomonon pro tio, ke li forklinis
sian koron de la Eternulo, Dio de Izrael, kiu aperis al li
du fojojn,
And the LORD was angry with Solomon, because his heart was
turned from the LORD God of Israel, which had appeared unto
him twice,
10 kaj kiu ordonis al li pri tiu afero, ke li ne sekvu aliajn
diojn; sed li ne observis tion, kion la Eternulo ordonis.
And had commanded him concerning this thing, that he should
not go after other gods: but he kept not that which the LORD
commanded.
11 Kaj la Eternulo diris al Salomono: Pro tio, ke cxi tio
farigxis cxe vi, kaj ke vi ne observis Mian interligon kaj
Miajn legxojn, kiujn Mi donis al vi, Mi forsxiros de vi la
regnon kaj donos gxin al via servanto.
Wherefore the LORD said unto Solomon, Forasmuch as this is
done of thee, and thou hast not kept my covenant and my
statutes, which I have commanded thee, I will surely rend
the kingdom from thee, and will give it to thy servant.
12 Tamen dum via vivo Mi tion ne faros, pro via patro David; el
la manoj de via filo Mi gxin forsxiros.
Notwithstanding in thy days I will not do it for David thy
father's sake: but I will rend it out of the hand of thy
son.
13 Sed ne la tutan regnon Mi forsxiros; unu tribon Mi donos al
via filo, pro Mia servanto David, kaj pro Jerusalem, kiun Mi
elektis.
Howbeit I will not rend away all the kingdom; but will give
one tribe to thy son for David my servant's sake, and for
Jerusalem's sake which I have chosen.
14 Kaj la Eternulo aperigis kontrauxulon kontraux Salomono,
Hadadon, la Edomidon, el la regxa semo de Edom.
And the LORD stirred up an adversary unto Solomon, Hadad the
Edomite: he was of the king's seed in Edom.
15 Kiam David estis en Edomujo, kaj la militestro Joab venis,
por enterigi la mortigitojn, li mortigis cxiujn virseksulojn
en Edomujo
For it came to pass, when David was in Edom, and Joab the
captain of the host was gone up to bury the slain, after he
had smitten every male in Edom;
16 (cxar ses monatojn tie restis Joab kaj cxiuj Izraelidoj,
gxis ili ekstermis cxiujn virseksulojn en Edomujo);
(For six months did Joab remain there with all Israel, until
he had cut off every male in Edom:)
17 tiam forkuris Hadad kune kun viroj Edomidoj el la servantoj
de lia patro, por iri Egiptujon; Hadad estis tiam malgranda
knabo.
That Hadad fled, he and certain Edomites of his father's
servants with him, to go into Egypt; Hadad being yet a
little child.
18 Ili elmovigxis el Midjan kaj venis Paranon kaj prenis kun si
homojn el Paran, kaj venis Egiptujon al Faraono, regxo de
Egiptujo, kaj cxi tiu donis al li domon kaj nutrajxon, kaj
ankaux landon li donis al li.
And they arose out of Midian, and came to Paran: and they
took men with them out of Paran, and they came to Egypt,
unto Pharaoh king of Egypt; which gave him an house, and
appointed him victuals, and gave him land.
19 Hadad tre ekplacxis al Faraono, kaj cxi tiu donis al li kiel
edzinon fratinon de sia edzino, fratinon de la regxino
Tahxpenes.
And Hadad found great favour in the sight of Pharaoh, so
that he gave him to wife the sister of his own wife, the
sister of Tahpenes the queen.
20 Kaj la fratino de Tahxpenes naskis al li lian filon Genubat.
Kaj Tahxpenes edukis lin en la domo de Faraono, kaj Genubat
logxis en la domo de Faraono inter la filoj de Faraono.
And the sister of Tahpenes bare him Genubath his son, whom
Tahpenes weaned in Pharaoh's house: and Genubath was in
Pharaoh's household among the sons of Pharaoh.
21 Kiam Hadad auxdis en Egiptujo, ke David ekdormis kun siaj
patroj kaj ke la militestro Joab mortis, Hadad diris al
Faraono: Forliberigu min, ke mi iru en mian landon.
And when Hadad heard in Egypt that David slept with his
fathers, and that Joab the captain of the host was dead,
Hadad said to Pharaoh, Let me depart, that I may go to mine
own country.
22 Faraono diris al li: Cxu io mankas al vi cxe mi, ke vi
deziras iri en vian landon? Kaj li respondis: Ne, tamen
forliberigu min.
Then Pharaoh said unto him, But what hast thou lacked with
me, that, behold, thou seekest to go to thine own country?
And he answered, Nothing: howbeit let me go in any wise.
23 Dio starigis kontraux li ankoraux kontrauxulon, Rezonon,
filon de Eljada, kiu forkuris de sia sinjoro Hadadezer,
regxo de Coba.
And God stirred him up another adversary, Rezon the son of
Eliadah, which fled from his lord Hadadezer king of Zobah:
24 Kaj li kolektis kontraux li virojn kaj farigxis estro de
bando, kiam David ilin mortigis; kaj ili iris Damaskon kaj
eklogxis tie kaj ekregis en Damasko.
And he gathered men unto him, and became captain over a
band, when David slew them of Zobah: and they went to
Damascus, and dwelt therein, and reigned in Damascus.
25 Kaj li estis kontrauxulo de la Izraelidoj dum la tuta vivo
de Salomono, krom la malbono, kiu venadis de Hadad. Kaj li
havis malamon kontraux la Izraelidoj, kaj li farigxis regxo
de Sirio.
And he was an adversary to Israel all the days of Solomon,
beside the mischief that Hadad did: and he abhorred Israel,
and reigned over Syria.
26 Kaj Jerobeam, filo de Nebat, Efratano el Cereda, kies
patrino havis la nomon Cerua kaj estis vidvino, servanto de
Salomono, levis la manon kontraux la regxon.
And Jeroboam the son of Nebat, an Ephrathite of Zereda,
Solomon's servant, whose mother's name was Zeruah, a widow
woman, even he lifted up his hand against the king.
27 Kaj jen estas la kauxzo, pro kiu li levis la manon kontraux
la regxon: Salomono konstruis Milon; li riparis la brecxojn
de la urbo de sia patro David.
And this was the cause that he lifted up his hand against
the king: Solomon built Millo, and repaired the breaches of
the city of David his father.
28 Jerobeam estis viro forta kaj kuragxa. Kiam Salomono vidis,
ke la junulo estas laborkapabla, li starigis lin
administranto de la tributlaboroj de la domo de Jozef.
And the man Jeroboam was a mighty man of valour: and Solomon
seeing the young man that he was industrious, he made him
ruler over all the charge of the house of Joseph.
29 En tiu tempo okazis, ke Jerobeam eliris el Jerusalem; kaj
renkontis lin sur la vojo la profeto Ahxija, la Sxiloano; li
portis sur si novan veston; ili ambaux estis solaj sur la
kampo.
And it came to pass at that time when Jeroboam went out of
Jerusalem, that the prophet Ahijah the Shilonite found him
in the way; and he had clad himself with a new garment; and
they two were alone in the field:
30 Kaj Ahxija prenis la novan veston, kiu estis sur li, kaj
dissxiris gxin en dek du pecojn.
And Ahijah caught the new garment that was on him, and rent
it in twelve pieces:
31 Kaj li diris al Jerobeam: Prenu al vi dek pecojn; cxar tiele
diras la Eternulo, Dio de Izrael: Jen Mi forsxiras la regnon
el la manoj de Salomono kaj donas al vi dek tribojn
And he said to Jeroboam, Take thee ten pieces: for thus
saith the LORD, the God of Israel, Behold, I will rend the
kingdom out of the hand of Solomon, and will give ten tribes
to thee:
32 (sed unu tribo restos cxe li, pro Mia servanto David, kaj
pro la urbo Jerusalem, kiun Mi elektis el cxiuj triboj de
Izrael);
(But he shall have one tribe for my servant David's sake,
and for Jerusalem's sake, the city which I have chosen out
of all the tribes of Israel:)
33 pro tio, ke ili forlasis Min, kaj adorklinigxis al Asxtar,
diajxo de la Cidonanoj, al Kemosx, dio de Moab, kaj al
Milkom, dio de la Amonidoj, kaj ne iris laux Miaj vojoj, por
plenumi tion, kio placxas al Mi, kaj Miajn legxojn kaj Miajn
regulojn, kiel lia patro David.
Because that they have forsaken me, and have worshipped
Ashtoreth the goddess of the Zidonians, Chemosh the god of
the Moabites, and Milcom the god of the children of Ammon,
and have not walked in my ways, to do that which is right in
mine eyes, and to keep my statutes and my judgments, as did
David his father.
34 Mi ne prenos la tutan regnon el liaj manoj, sed Mi faros, ke
li restos reganto dum sia tuta vivo, pro Mia servanto David,
kiun Mi elektis kaj kiu observis Miajn ordonojn kaj Miajn
legxojn.
Howbeit I will not take the whole kingdom out of his hand:
but I will make him prince all the days of his life for
David my servant's sake, whom I chose, because he kept my
commandments and my statutes:
35 Sed Mi prenos la regnon el la manoj de lia filo, kaj Mi
donos el gxi al vi dek tribojn;
But I will take the kingdom out of his son's hand, and will
give it unto thee, even ten tribes.
36 kaj al lia filo Mi donos unu tribon, por ke restu lumilo por
cxiam al Mia servanto David antaux Mi en Jerusalem, en la
urbo, kiun Mi elektis al Mi, por meti tien Mian nomon.
And unto his son will I give one tribe, that David my
servant may have a light alway before me in Jerusalem, the
city which I have chosen me to put my name there.
37 Vin Mi prenos, kaj vi regos super cxio, kion via animo
deziros, kaj vi estos regxo super Izrael.
And I will take thee, and thou shalt reign according to all
that thy soul desireth, and shalt be king over Israel.
38 Kaj se vi obeos cxion, kion Mi ordonos al vi, kaj iros laux
Miaj vojoj, kaj faros tion, kio placxas al Mi, observante
Miajn legxojn kaj Miajn ordonojn, kiel faris Mia servanto
David, tiam Mi estos kun vi, kaj konstruos al vi domon
fidindan, kiel Mi konstruis al David, kaj Mi donos al vi
Izraelon.
And it shall be, if thou wilt hearken unto all that I
command thee, and wilt walk in my ways, and do that is right
in my sight, to keep my statutes and my commandments, as
David my servant did; that I will be with thee, and build
thee a sure house, as I built for David, and will give
Israel unto thee.
39 Kaj per tio Mi humiligos la semon de David, tamen ne por
cxiam.
And I will for this afflict the seed of David, but not for
ever.
40 Salomono intencis mortigi Jerobeamon; sed Jerobeam levigxis
kaj forkuris en Egiptujon, al Sxisxak, regxo de Egiptujo,
kaj li restis en Egiptujo gxis la morto de Salomono.
Solomon sought therefore to kill Jeroboam. And Jeroboam
arose, and fled into Egypt, unto Shishak king of Egypt, and
was in Egypt until the death of Solomon.
41 La tuta cetera historio de Salomono, kaj cxio, kion li
faris, kaj lia sagxeco estas priskribitaj en la libro de
kroniko de Salomono.
And the rest of the acts of Solomon, and all that he did,
and his wisdom, are they not written in the book of the acts
of Solomon?
42 La tempo, dum kiu Salomono regxis en Jerusalem super la tuta
Izrael, estis kvardek jaroj.
And the time that Solomon reigned in Jerusalem over all
Israel was forty years.
43 Kaj Salomono ekdormis kun siaj patroj kaj estis enterigita
en la urbo de sia patro David. Kaj anstataux li ekregxis
Rehxabeam, lia filo.
And Solomon slept with his fathers, and was buried in the
city of David his father: and Rehoboam his son reigned in
his stead.
Cxapitro 12
1 Rehxabeam iris en Sxehxemon, cxar en Sxehxemon venis cxiuj
Izraelidoj, por fari lin regxo.
And Rehoboam went to Shechem: for all Israel were come to
Shechem to make him king.
2 Kiam tion auxdis Jerobeam, filo de Nebat (cxar li estis
ankoraux en Egiptujo, kien li forkuris de la regxo Salomono,
kaj Jerobeam logxis en Egiptujo,
And it came to pass, when Jeroboam the son of Nebat, who was
yet in Egypt, heard of it, (for he was fled from the
presence of king Solomon, and Jeroboam dwelt in Egypt;)
3 sed oni sendis kaj vokis lin), tiam Jerobeam kaj la tuta
komunumo de Izrael venis, kaj ekparolis al Rehxabeam,
dirante:
That they sent and called him. And Jeroboam and all the
congregation of Israel came, and spake unto Rehoboam,
saying,
4 Via patro tro pezigis nian jugon; nun deprenu iom de la
malfacilaj laboroj de via patro, kaj de lia peza jugo, kiun
li metis sur nin, kaj tiam ni servados al vi.
Thy father made our yoke grievous: now therefore make thou
the grievous service of thy father, and his heavy yoke which
he put upon us, lighter, and we will serve thee.
5 Kaj li diris al ili: Iru, kaj post tri tagoj revenu al mi.
Kaj la popolo disiris.
And he said unto them, Depart yet for three days, then come
again to me. And the people departed.
6 Kaj la regxo Rehxabeam konsiligxis kun la maljunuloj, kiuj
staradis antaux lia patro Salomono dum lia vivo, kaj li
diris: Kiel vi konsilas respondi al cxi tiu popolo?
And king Rehoboam consulted with the old men, that stood
before Solomon his father while he yet lived, and said, How
do ye advise that I may answer this people?
7 Kaj ili diris al li jene: Se hodiaux vi estos servanto al
cxi tiu popolo kaj komplezos al ili kaj kontentigos ilin kaj
parolos al ili bonajn vortojn, ili estos al vi servantoj por
cxiam.
And they spake unto him, saying, If thou wilt be a servant
unto this people this day, and wilt serve them, and answer
them, and speak good words to them, then they will be thy
servants for ever.
8 Sed li ne atentis la konsilon de la maljunuloj, kiun ili
donis al li, kaj li konsiligxis kun la junuloj, kiuj
elkreskis kune kun li kaj staris antaux li.
But he forsook the counsel of the old men, which they had
given him, and consulted with the young men that were grown
up with him, and which stood before him:
9 Kaj li diris al ili: Kion vi konsilas, ke ni respondu al cxi
tiu popolo, kiu diris al mi jene: Faru malpli peza la jugon,
kiun via patro metis sur nin?
And he said unto them, What counsel give ye that we may
answer this people, who have spoken to me, saying, Make the
yoke which thy father did put upon us lighter?
10 Kaj la junuloj, kiuj elkreskis kune kun li, parolis al li,
dirante: Tiele diru al cxi tiu popolo, kiu diris al vi: Via
patro faris nian jugon tro peza, kaj vi faru gxin malpli
peza--tiele diru al ili: Mia malgranda fingro estas pli
dika, ol la lumboj de mia patro;
And the young men that were grown up with him spake unto
him, saying, Thus shalt thou speak unto this people that
spake unto thee, saying, Thy father made our yoke heavy, but
make thou it lighter unto us; thus shalt thou say unto them,
My little finger shall be thicker than my father's loins.
11 tial se mia patro sxargxis vin per peza jugo, mi ankoraux
plipezigos vian jugon; mia patro vin punadis per vipoj, sed
mi vin punados per skorpioj.
And now whereas my father did lade you with a heavy yoke, I
will add to your yoke: my father hath chastised you with
whips, but I will chastise you with scorpions.
12 Kaj Jerobeam kaj la tuta popolo venis al Rehxabeam en la
tria tago, kiel la regxo ordonis, dirante: Revenu al mi en
la tria tago.
So Jeroboam and all the people came to Rehoboam the third
day, as the king had appointed, saying, Come to me again the
third day.
13 Kaj la regxo respondis al la popolo malafable, kaj ne
atentis la konsilon de la maljunuloj, kiun ili donis;
And the king answered the people roughly, and forsook the
old men's counsel that they gave him;
14 kaj li parolis al ili laux la konsilo de la junuloj,
dirante: Mia patro pezigis vian jugon, sed mi ankoraux pli
pezigos vian jugon; mia patro vin punadis per vipoj, sed mi
vin punados per skorpioj.
And spake to them after the counsel of the young men,
saying, My father made your yoke heavy, and I will add to
your yoke: my father also chastised you with whips, but I
will chastise you with scorpions.
15 Kaj la regxo ne auxskultis la popolon; cxar estis destinite
de la Eternulo, por ke plenumigxu Lia vorto, kiun la
Eternulo diris per Ahxija, la Sxiloano, al Jerobeam, filo de
Nebat.
Wherefore the king hearkened not unto the people; for the
cause was from the LORD, that he might perform his saying,
which the LORD spake by Ahijah the Shilonite unto Jeroboam
the son of Nebat.
16 Kiam cxiuj Izraelidoj vidis, ke la regxo ilin ne obeas, tiam
la popolo respondis al la regxo, dirante: Kian parton ni
havas en David? ni ne havas heredajxon en la filo de Jisxaj.
Al viaj tendoj, ho Izrael! nun zorgu mem pri via domo, ho
David! Kaj la Izraelidoj disiris al siaj tendoj.
So when all Israel saw that the king hearkened not unto
them, the people answered the king, saying, What portion
have we in David? neither have we inheritance in the son of
Jesse: to your tents, O Israel: now see to thine own house,
David. So Israel departed unto their tents.
17 Sed super la Izraelidoj, kiuj logxis en la urboj de Judujo,
regxis Rehxabeam.
But as for the children of Israel which dwelt in the cities
of Judah, Rehoboam reigned over them.
18 Kaj la regxo Rehxabeam sendis Adoramon, la estron super la
impostoj; sed cxiuj Izraelidoj jxetis sur lin sxtonojn, kaj
li mortis. Kaj la regxo Rehxabeam rapide sidigxis en cxaro,
por forkuri en Jerusalemon.
Then king Rehoboam sent Adoram, who was over the tribute;
and all Israel stoned him with stones, that he died.
Therefore king Rehoboam made speed to get him up to his
chariot, to flee to Jerusalem.
19 Tiamaniere Izrael defalis de la domo de David gxis la nuna
tago.
So Israel rebelled against the house of David unto this day.
20 Kiam cxiuj Izraelidoj auxdis, ke Jerobeam revenis, ili
sendis kaj vokis lin al la kunveno kaj faris lin regxo super
cxiuj Izraelidoj. La domon de David sekvis sole nur la
tribo de Jehuda.
And it came to pass, when all Israel heard that Jeroboam was
come again, that they sent and called him unto the
congregation, and made him king over all Israel: there was
none that followed the house of David, but the tribe of
Judah only.
21 Kaj kiam Rehxabeam venis en Jerusalemon, li kolektis el la
tuta domo de Jehuda kaj el la tribo de Benjamen cent okdek
mil elektitajn militistojn, por militi kontraux la domo de
Izrael, por revenigi la regnon al Rehxabeam, filo de
Salomono.
And when Rehoboam was come to Jerusalem, he assembled all
the house of Judah, with the tribe of Benjamin, an hundred
and fourscore thousand chosen men, which were warriors, to
fight against the house of Israel, to bring the kingdom
again to Rehoboam the son of Solomon.
22 Sed aperis vorto de Dio al Sxemaja, homo de Dio, dirante:
But the word of God came unto Shemaiah the man of God,
saying,
23 Diru al Rehxabeam, filo de Salomono, regxo de Judujo, kaj al
la tuta domo de Jehuda kaj de Benjamen kaj al la cetera
popolo jene:
Speak unto Rehoboam, the son of Solomon, king of Judah, and
unto all the house of Judah and Benjamin, and to the remnant
of the people, saying,
24 Tiele diras la Eternulo: Ne iru kaj ne militu kontraux viaj
fratoj, la Izraelidoj; reiru cxiu al sia domo, cxar de Mi
estas farita cxi tiu afero. Kaj ili obeis la vorton de la
Eternulo, kaj retenis sin de irado, konforme al la vorto de
la Eternulo.
Thus saith the LORD, Ye shall not go up, nor fight against
your brethren the children of Israel: return every man to
his house; for this thing is from me. They hearkened
therefore to the word of the LORD, and returned to depart,
according to the word of the LORD.
25 Kaj Jerobeam prikonstruis Sxehxemon sur la monto de Efraim
kaj eklogxis en gxi; kaj li eliris el tie kaj konstruis
Penuelon.
Then Jeroboam built Shechem in mount Ephraim, and dwelt
therein; and went out from thence, and built Penuel.
26 Kaj Jerobeam diris en sia koro: Nun la regno povas reveni al
la domo de David;
And Jeroboam said in his heart, Now shall the kingdom return
to the house of David:
27 se cxi tiu popolo irados, por fari oferojn en la domo de la
Eternulo en Jerusalem, tiam la koro de cxi tiu popolo
returnigxos al ilia sinjoro, al Rehxabeam, regxo de Judujo;
kaj ili mortigos min kaj revenos al Rehxabeam, regxo de
Judujo.
If this people go up to do sacrifice in the house of the
LORD at Jerusalem, then shall the heart of this people turn
again unto their lord, even unto Rehoboam king of Judah, and
they shall kill me, and go again to Rehoboam king of Judah.
28 Kaj la regxo arangxis konsiligxon, kaj li faris du orajn
bovidojn, kaj diris al la popolo: Ne iradu plu en
Jerusalemon; jen estas viaj dioj, ho Izrael, kiuj elkondukis
vin el la lando Egipta.
Whereupon the king took counsel, and made two calves of
gold, and said unto them, It is too much for you to go up to
Jerusalem: behold thy gods, O Israel, which brought thee up
out of the land of Egypt.
29 Kaj li starigis unu en Bet-El, kaj la duan li instalis en
Dan.
And he set the one in Bethel, and the other put he in Dan.
30 Kaj cxi tiu afero farigxis kauxzo de pekado: la popolo
komencis iradi al unu el ili gxis Dan.
And this thing became a sin: for the people went to worship
before the one, even unto Dan.
31 Kaj li konstruis domojn de altajxoj, kaj li starigis
pastrojn el la popolo, kiuj ne estis el la idoj de Levi.
And he made an house of high places, and made priests of the
lowest of the people, which were not of the sons of Levi.
32 Kaj Jerobeam starigis feston en la oka monato, en la dek-
kvina tago de la monato, simile al la festo en Judujo, kaj
li suriris sur la altaron; tiel li faris en Bet-El,
alportante oferojn al la bovidoj, kiujn li faris; kaj li
logxigis en Bet-El la pastrojn de la altajxoj, kiujn li
arangxis.
And Jeroboam ordained a feast in the eighth month, on the
fifteenth day of the month, like unto the feast that is in
Judah, and he offered upon the altar. So did he in Bethel,
sacrificing unto the calves that he had made: and he placed
in Bethel the priests of the high places which he had made.
33 Kaj li suriris sur la altaron, kiun li faris en Bet-El, en
la dek-kvina tago de la oka monato, kiun li mem elpensis;
kaj li faris feston por la Izraelidoj, kaj suriris sur la
altaron, por incensi.
So he offered upon the altar which he had made in Bethel the
fifteenth day of the eighth month, even in the month which
he had devised of his own heart; and ordained a feast unto
the children of Israel: and he offered upon the altar, and
burnt incense.
Cxapitro 13
1 Kaj jen homo de Dio venis el Judujo laux ordono de la
Eternulo en Bet-Elon, kiam Jerobeam staris sur la altaro,
por incensi.
And, behold, there came a man of God out of Judah by the
word of the LORD unto Bethel: and Jeroboam stood by the
altar to burn incense.
2 Kaj li vokis al la altaro laux ordono de la Eternulo kaj
diris: Ho altaro, altaro! tiele diras la Eternulo: Jen en la
domo de David naskigxos filo, kies nomo estos Josxija, kaj
li bucxos sur vi la pastrojn de la altajxoj, incensantajn
sur vi, kaj homaj ostoj estos bruligitaj sur vi.
And he cried against the altar in the word of the LORD, and
said, O altar, altar, thus saith the LORD; Behold, a child
shall be born unto the house of David, Josiah by name; and
upon thee shall he offer the priests of the high places that
burn incense upon thee, and men's bones shall be burnt upon
thee.
3 Kaj li donis en tiu tago signon, dirante: Cxi tio estas la
signo, ke tion parolis la Eternulo: jen la altaro
disfendigxos, kaj la cindro, kiu estas sur gxi,
dissxutigxos.
And he gave a sign the same day, saying, This is the sign
which the LORD hath spoken; Behold, the altar shall be rent,
and the ashes that are upon it shall be poured out.
4 Kiam la regxo auxdis la vortojn de la homo de Dio, kiujn li
vokis al la altaro en Bet-El, Jerobeam etendis sian manon de
sur la altaro, kaj diris: Kaptu lin! Sed rigidigxis lia
mano, kiun li etendis kontraux lin, kaj li ne povis retiri
gxin al si.
And it came to pass, when king Jeroboam heard the saying of
the man of God, which had cried against the altar in Bethel,
that he put forth his hand from the altar, saying, Lay hold
on him. And his hand, which he put forth against him, dried
up, so that he could not pull it in again to him.
5 Kaj la altaro disfendigxis, kaj la cindro de la altaro
dissxutigxis, konforme al la signo, kiun donis la homo de
Dio laux la ordono de la Eternulo.
The altar also was rent, and the ashes poured out from the
altar, according to the sign which the man of God had given
by the word of the LORD.
6 Kaj la regxo ekparolis kaj diris al al homo de Dio: Faru
peton antaux la Eternulo, via Dio, kaj pregxu por mi, por ke
mia mano revenu al mi. Kaj la homo de Dio faris peton
antaux la Eternulo, kaj la mano de la regxo revenis al li
kaj farigxis kiel antauxe.
And the king answered and said unto the man of God, Intreat
now the face of the LORD thy God, and pray for me, that my
hand may be restored me again. And the man of God besought
the LORD, and the king's hand was restored him again, and
became as it was before.
7 Tiam la regxo diris al la homo de Dio: Iru kun mi en la
domon kaj fortigu vin per mangxo, kaj mi donos al vi
donacon.
And the king said unto the man of God, Come home with me,
and refresh thyself, and I will give thee a reward.
8 Sed la homo de Dio diris al la regxo: Ecx se vi donos al mi
duonon de via domo, mi ne iros kun vi, kaj mi ne mangxos
panon nek trinkos akvon en cxi tiu loko;
And the man of God said unto the king, If thou wilt give me
half thine house, I will not go in with thee, neither will I
eat bread nor drink water in this place:
9 cxar tiele estas ordonite al mi per la vorto de la Eternulo:
Ne mangxu panon nek trinku akvon, kaj ne reiru laux la vojo,
laux kiu vi venis.
For so was it charged me by the word of the LORD, saying,
Eat no bread, nor drink water, nor turn again by the same
way that thou camest.
10 Kaj li iris laux alia vojo, kaj ne reiris laux la vojo, laux
kiu li venis en Bet-Elon.
So he went another way, and returned not by the way that he
came to Bethel.
11 Unu profeto maljunulo logxis en Bet-El. Kaj venis liaj
filoj, kaj rakontis al li la tutan aferon, kiun faris la
homo de Dio hodiaux en Bet-El; la vortojn, kiujn li diris al
la regxo, ili rakontis al sia patro.
Now there dwelt an old prophet in Bethel; and his sons came
and told him all the works that the man of God had done that
day in Bethel: the words which he had spoken unto the king,
them they told also to their father.
12 Kaj ilia patro diris al ili: Laux kiu vojo li iris? Kaj
liaj filoj montris la vojon, laux kiu iris la homo de Dio,
kiu venis el Judujo.
And their father said unto them, What way went he? For his
sons had seen what way the man of God went, which came from
Judah.
13 Tiam li diris al siaj filoj: Selu al mi la azenon. Kaj ili
selis al li la azenon, kaj li ekrajdis sur gxi,
And he said unto his sons, Saddle me the ass. So they
saddled him the ass: and he rode thereon,
14 kaj sekvis la homon de Dio kaj trovis lin sidanta sub
kverko, kaj diris al li: Cxu vi estas la homo de Dio, kiu
venis el Judujo? Kaj tiu diris: Mi.
And went after the man of God, and found him sitting under
an oak: and he said unto him, Art thou the man of God that
camest from Judah? And he said, I am.
15 Kaj li diris al li: Venu kun mi en la domon kaj mangxu
panon.
Then he said unto him, Come home with me, and eat bread.
16 Sed tiu diris: Mi ne povas reiri kun vi kaj veni al vi, kaj
mi ne mangxos panon nek trinkos cxe vi akvon en cxi tiu
loko;
And he said, I may not return with thee, nor go in with
thee: neither will I eat bread nor drink water with thee in
this place:
17 cxar estas dirite al mi per la vorto de la Eternulo: Ne
mangxu panon nek trinku tie akvon, ne reiru laux la vojo,
laux kiu vi venis.
For it was said to me by the word of the LORD, Thou shalt
eat no bread nor drink water there, nor turn again to go by
the way that thou camest.
18 Kaj li diris al li: Mi ankaux estas profeto, kiel vi, kaj
angxelo diris al mi laux ordono de la Eternulo jene:
Revenigu lin kun vi en vian domon, por ke li mangxu panon
kaj trinku akvon. Li mensogis al li.
He said unto him, I am a prophet also as thou art; and an
angel spake unto me by the word of the LORD, saying, Bring
him back with thee into thine house, that he may eat bread
and drink water. But he lied unto him.
19 Kaj li reiris kun li kaj mangxis panon en lia domo kaj
trinkis akvon.
So he went back with him, and did eat bread in his house,
and drank water.
20 Dum ili sidis ankoraux cxe la tablo, venis la vorto de la
Eternulo al la profeto, kiu lin revenigis.
And it came to pass, as they sat at the table, that the word
of the LORD came unto the prophet that brought him back:
21 Kaj li vokis al la homo de Dio, kiu venis el Judujo,
dirante: Tiele diras la Eternulo: Pro tio, ke vi malobeis la
busxon de la Eternulo, kaj ne plenumis la ordonon, kiun
faris al vi la Eternulo, via Dio,
And he cried unto the man of God that came from Judah,
saying, Thus saith the LORD, Forasmuch as thou hast
disobeyed the mouth of the LORD, and hast not kept the
commandment which the LORD thy God commanded thee,
22 sed vi reiris kaj mangxis panon kaj trinkis akvon en la
loko, pri kiu Li diris al vi, ke vi ne mangxu panon kaj ne
trinku akvon, via kadavro ne venos en la tombon de viaj
patroj.
But camest back, and hast eaten bread and drunk water in the
place, of the which the Lord did say to thee, Eat no bread,
and drink no water; thy carcase shall not come unto the
sepulchre of thy fathers.
23 Post kiam li mangxis panon kaj trinkis, oni selis por li la
azenon, por la profeto, kiun li revenigis.
And it came to pass, after he had eaten bread, and after he
had drunk, that he saddled for him the ass, to wit, for the
prophet whom he had brought back.
24 Kaj li iris, kaj sur la vojo renkontis lin leono kaj
mortigis lin. Kaj lia kadavro kusxis jxetita sur la vojo,
kaj la azeno staris apude, kaj la leono staris apud la
kadavro.
And when he was gone, a lion met him by the way, and slew
him: and his carcase was cast in the way, and the ass stood
by it, the lion also stood by the carcase.
25 Kaj jen pasis homoj, kaj vidis la kadavron kusxantan sur la
vojo, kaj la leonon starantan apud la kadavro, kaj ili iris
kaj rakontis en la urbo, en kiu logxis la maljuna profeto.
And, behold, men passed by, and saw the carcase cast in the
way, and the lion standing by the carcase: and they came and
told it in the city where the old prophet dwelt.
26 Kiam tion auxdis la profeto, kiu revenigis lin de la vojo,
li diris: Tio estas la homo de Dio, kiu malobeis la busxon
de la Eternulo; la Eternulo transdonis lin al leono, kiu
dissxiris kaj mortigis lin konforme al la vorto de la
Eternulo, kiun Li diris al li.
And when the prophet that brought him back from the way
heard thereof, he said, It is the man of God, who was
disobedient unto the word of the LORD: therefore the LORD
hath delivered him unto the lion, which hath torn him, and
slain him, according to the word of the LORD, which he spake
unto him.
27 Kaj li diris al siaj filoj jene: Selu al mi la azenon. Kaj
ili selis.
And he spake to his sons, saying, Saddle me the ass. And
they saddled him.
28 Kaj li iris kaj trovis lian kadavron kusxantan sur la vojo,
kaj la azenon kaj la leonon starantajn apud la kadavro; la
leono ne mangxis la kadavron kaj ne dissxiris la azenon.
And he went and found his carcase cast in the way, and the
ass and the lion standing by the carcase: the lion had not
eaten the carcase, nor torn the ass.
29 Kaj la profeto levis la kadavron de la homo de Dio kaj metis
gxin sur la azenon kaj veturigis gxin returne. Kaj la
maljuna profeto venis en la urbon, por priplori kaj enterigi
lin.
And the prophet took up the carcase of the man of God, and
laid it upon the ass, and brought it back: and the old
prophet came to the city, to mourn and to bury him.
30 Kaj li metis lian kadavron en sian tombon; kaj ili priploris
lin: Ho ve, mia frato!
And he laid his carcase in his own grave; and they mourned
over him, saying, Alas, my brother!
31 Post kiam oni enterigis lin, li diris al siaj filoj jene:
Kiam mi mortos, entombigu min en la tombo, en kiu estas
entombigita la homo de Dio; apud liajn ostojn metu miajn
ostojn.
And it came to pass, after he had buried him, that he spake
to his sons, saying, When I am dead, then bury me in the
sepulchre wherein the man of God is buried; lay my bones
beside his bones:
32 Cxar plenumigxos la vorto, kiun li eldiris laux ordono de la
Eternulo pri la altaro, kiu estas en Bet-El, kaj pri cxiuj
domoj de altajxoj, kiuj trovigxas en la urboj de Samario.
For the saying which he cried by the word of the LORD
against the altar in Bethel, and against all the houses of
the high places which are in the cities of Samaria, shall
surely come to pass.
33 Post tiu okazintajxo Jerobeam ne retiris sin de sia malbona
vojo, sed li denove starigis el la popolo pastrojn por la
altajxoj; kiun li volis, tiun li konsekris, ke li farigxu
pastro de altajxoj.
After this thing Jeroboam returned not from his evil way,
but made again of the lowest of the people priests of the
high places: whosoever would, he consecrated him, and he
became one of the priests of the high places.
34 Kaj cxi tio farigxis peko por la domo de Jerobeam, por pereo
kaj ekstermigxo de sur la tero.
And this thing became sin unto the house of Jeroboam, even
to cut it off, and to destroy it from off the face of the
earth.
Cxapitro 14
1 En tiu tempo malsanigxis Abija, filo de Jerobeam.
At that time Abijah the son of Jeroboam fell sick.
2 Kaj Jerobeam diris al sia edzino: Levigxu kaj aliaspektigxu,
por ke oni ne sciu, ke vi estas edzino de Jerobeam, kaj iru
en Sxilon; tie trovigxas la profeto Ahxija, kiu antauxdiris
al mi, ke mi estos regxo super cxi tiu popolo.
And Jeroboam said to his wife, Arise, I pray thee, and
disguise thyself, that thou be not known to be the wife of
Jeroboam; and get thee to Shiloh: behold, there is Ahijah
the prophet, which told me that I should be king over this
people.
3 Kaj prenu en vian manon dek panojn kaj biskvitojn kaj
krucxon da mielo, kaj iru al li; li diros al vi, kio estos
al la knabo.
And take with thee ten loaves, and cracknels, and a cruse of
honey, and go to him: he shall tell thee what shall become
of the child.
4 Kaj la edzino de Jerobeam tiel faris; sxi levigxis kaj iris
en Sxilon kaj venis en la domon de Ahxija. Ahxija ne povis
vidi, cxar liaj okuloj cxesis funkcii pro maljuneco.
And Jeroboam's wife did so, and arose, and went to Shiloh,
and came to the house of Ahijah. But Ahijah could not see;
for his eyes were set by reason of his age.
5 Sed la Eternulo diris al Ahxija: Jen la edzino de Jerobeam
iras, por demandi vin pri sia filo, cxar li estas malsana;
tiel kaj tiel diru al sxi; kiam sxi venos, sxi prezentos sin
kiel alian personon.
And the LORD said unto Ahijah, Behold, the wife of Jeroboam
cometh to ask a thing of thee for her son; for he is sick:
thus and thus shalt thou say unto her: for it shall be, when
she cometh in, that she shall feign herself to be another
woman.
6 Kaj kiam Ahxija ekauxdis la sonadon de sxiaj piedoj, kiam
sxi eniris en la pordon, li diris: Eniru, edzino de
Jerobeam; por kio vi prezentas vin kiel alian personon? mi
estas sendita al vi kun sciigo premanta.
And it was so, when Ahijah heard the sound of her feet, as
she came in at the door, that he said, Come in, thou wife of
Jeroboam; why feignest thou thyself to be another? for I am
sent to thee with heavy tidings.
7 Iru, diru al Jerobeam: Tiele diras la Eternulo, Dio de
Izrael: Cxar Mi altigis vin el inter la popolo kaj faris vin
princo super Mia popolo Izrael,
Go, tell Jeroboam, Thus saith the LORD God of Israel,
Forasmuch as I exalted thee from among the people, and made
thee prince over my people Israel,
8 kaj Mi forsxiris la regnon de la domo de David kaj donis
gxin al vi; sed vi ne estis kiel Mia servanto David, kiu
observis Miajn ordonojn kaj sekvis Min per sia tuta koro,
farante nur tion, kio placxas al Mi;
And rent the kingdom away from the house of David, and gave
it thee: and yet thou hast not been as my servant David, who
kept my commandments, and who followed me with all his
heart, to do that only which was right in mine eyes;
9 kaj vi agis pli malbone, ol cxiuj, kiuj estis antaux vi, kaj
vi iris kaj faris al vi aliajn diojn kaj idolojn, por
kolerigi Min, kaj Min vi jxetis malantaux vian dorson:
But hast done evil above all that were before thee: for thou
hast gone and made thee other gods, and molten images, to
provoke me to anger, and hast cast me behind thy back:
10 tial Mi venigos malbonon sur la domon de Jerobeam, kaj Mi
ekstermos cxe Jerobeam cxiun virseksulon, malliberulon kaj
liberulon en Izrael, kaj Mi elbalaos la domon de Jerobeam,
kiel on elbalaas malpurajxon, cxion gxis la fino.
Therefore, behold, I will bring evil upon the house of
Jeroboam, and will cut off from Jeroboam him that pisseth
against the wall, and him that is shut up and left in
Israel, and will take away the remnant of the house of
Jeroboam, as a man taketh away dung, till it be all gone.
11 Kiu mortos cxe Jerobeam en la urbo, tiun formangxos la
hundoj, kaj kiu mortos sur la kampo, tiun formangxos la
birdoj de la cxielo; cxar la Eternulo tion diris.
Him that dieth of Jeroboam in the city shall the dogs eat;
and him that dieth in the field shall the fowls of the air
eat: for the LORD hath spoken it.
12 Kaj vi levigxu, iru al via domo; kiam via piedo eniros en la
urbon, la infano mortos.
Arise thou therefore, get thee to thine own house: and when
thy feet enter into the city, the child shall die.
13 Kaj priploros lin cxiuj Izraelidoj kaj enterigos lin; cxar
li sola cxe Jerobeam iros en tombon, cxar en li el la tuta
domo de Jerobeam trovigxis io bona koncerne la Eternulon,
Dion de Izrael.
And all Israel shall mourn for him, and bury him: for he
only of Jeroboam shall come to the grave, because in him
there is found some good thing toward the LORD God of Israel
in the house of Jeroboam.
14 Kaj la Eternulo starigos al Si super Izrael regxon, kiu
ekstermos la domon de Jerobeam en tiu tago kaj baldaux.
Moreover the LORD shall raise him up a king over Israel, who
shall cut off the house of Jeroboam that day: but what? even
now.
15 Kaj la Eternulo frapos Izraelon, similigante lin al kano,
kiu sxanceligxas en la akvo, kaj Li elsxiros la Izraelidojn
el tiu bona tero, kiun Li donis al iliaj patroj, kaj Li
disblovos ilin trans la Riveron pro tio, ke ili faris siajn
sanktajn stangojn, kolerigante la Eternulon.
For the LORD shall smite Israel, as a reed is shaken in the
water, and he shall root up Israel out of this good land,
which he gave to their fathers, and shall scatter them
beyond the river, because they have made their groves,
provoking the LORD to anger.
16 Kaj Li transdonos Izraelon pro la pekoj de Jerobeam, per
kiuj li pekis kaj per kiuj li pekigis Izraelon.
And he shall give Israel up because of the sins of Jeroboam,
who did sin, and who made Israel to sin.
17 Kaj levigxis la edzino de Jerobeam kaj foriris kaj venis en
Tircan. Apenaux sxi pasxis sur la sojlon de la domo, la
knabo mortis.
And Jeroboam's wife arose, and departed, and came to Tirzah:
and when she came to the threshold of the door, the child
died;
18 Kaj oni enterigis lin, kaj cxiuj Izraelidoj priploris lin,
konforme al la vorto de la Eternulo, kiun Li diris per Sia
servanto, la profeto Ahxija.
And they buried him; and all Israel mourned for him,
according to the word of the LORD, which he spake by the
hand of his servant Ahijah the prophet.
19 La cetera historio de Jerobeam, kiel li militis kaj kiel li
regxis, estas priskribita en la libro de kroniko de la
regxoj de Izrael.
And the rest of the acts of Jeroboam, how he warred, and how
he reigned, behold, they are written in the book of the
chronicles of the kings of Israel.
20 La tempo, dum kiu regxis Jerobeam, estis dudek du jaroj.
Kaj li ekdormis kun siaj patroj. Kaj anstataux li ekregxis
lia filo Nadab.
And the days which Jeroboam reigned were two and twenty
years: and he slept with his fathers, and Nadab his son
reigned in his stead.
21 Rehxabeam, filo de Salomono, regxis en Judujo. La agxon de
kvardek unu jaroj havis Rehxabeam, kiam li farigxis regxo;
kaj dek sep jarojn li regxis en Jerusalem, la urbo, kiun la
Eternulo elektis inter cxiuj triboj de Izrael, por estigi
tie Sian nomon. La nomo de lia patrino estis Naama, la
Amonidino.
And Rehoboam the son of Solomon reigned in Judah. Rehoboam
was forty and one years old when he began to reign, and he
reigned seventeen years in Jerusalem, the city which the
LORD did choose out of all the tribes of Israel, to put his
name there. And his mother's name was Naamah an Ammonitess.
22 Kaj la Judoj faris malbonon antaux la okuloj de la Eternulo,
kaj incitis Lin pli ol cxio, kion faris iliaj patroj per
siaj pekoj, kiujn ili pekis.
And Judah did evil in the sight of the LORD, and they
provoked him to jealousy with their sins which they had
committed, above all that their fathers had done.
23 Kaj ankaux ili konstruis al si altajxojn, statuojn, kaj
sanktajn stangojn sur cxiu alta monteto kaj sub cxiu
brancxoricxa arbo.
For they also built them high places, and images, and
groves, on every high hill, and under every green tree.
24 Ankaux malcxastistoj estis en la lando; ili faris cxiujn
abomenindajxojn de la popoloj, kiujn la Eternulo forpelis
antaux la Izraelidoj.
And there were also sodomites in the land: and they did
according to all the abominations of the nations which the
LORD cast out before the children of Israel.
25 En la kvina jaro de la regxo Rehxabeam iris Sxisxak, regxo
de Egiptujo, kontraux Jerusalemon.
And it came to pass in the fifth year of king Rehoboam, that
Shishak king of Egypt came up against Jerusalem:
26 Kaj li forprenis la trezorojn de la domo de la Eternulo kaj
la trezorojn de la regxa domo, cxion li prenis; li prenis
ankaux cxiujn orajn sxildojn, kiujn faris Salomono.
And he took away the treasures of the house of the LORD, and
the treasures of the king's house; he even took away all:
and he took away all the shields of gold which Solomon had
made.
27 Kaj la regxo Rehxabeam faris anstataux ili sxildojn kuprajn,
kaj transdonis ilin en la manojn de la estroj de
korpogardistoj, kiuj gardadis la enirejon de la regxa domo.
And king Rehoboam made in their stead brasen shields, and
committed them unto the hands of the chief of the guard,
which kept the door of the king's house.
28 Kaj cxiufoje, kiam la regxo iris en la domon de la Eternulo,
la korpogardistoj ilin portis, kaj poste returne portis ilin
en la cxambron de la korpogardistoj.
And it was so, when the king went into the house of the
LORD, that the guard bare them, and brought them back into
the guard chamber.
29 La cetera historio de Rehxabeam, kaj cxio, kion li faris,
estas priskribitaj en la libro de kroniko de la regxoj de
Judujo.
Now the rest of the acts of Rehoboam, and all that he did,
are they not written in the book of the chronicles of the
kings of Judah?
30 Kaj inter Rehxabeam kaj Jerobeam estis milito dum ilia tuta
vivo.
And there was war between Rehoboam and Jeroboam all their
days.
31 Kaj Rehxabeam ekdormis kun siaj patroj, kaj oni enterigis
lin kun liaj patroj en la urbo de David. La nomo de lia
patrino estis Naama, Amonidino. Kaj anstataux li ekregxis
lia filo Abijam.
And Rehoboam slept with his fathers, and was buried with his
fathers in the city of David. And his mother's name was
Naamah an Ammonitess. And Abijam his son reigned in his
stead.
Cxapitro 15
1 En la dek-oka jaro de la regxo Jerobeam, filo de Nebat,
ekregxis Abijam super Judujo.
Now in the eighteenth year of king Jeroboam the son of Nebat
reigned Abijam over Judah.
2 Tri jarojn li regxis en Jerusalem. La nomo de lia patrino
estis Maahxa, filino de Abisxalom.
Three years reigned he in Jerusalem. and his mother's name
was Maachah, the daughter of Abishalom.
3 Li iradis en cxiuj pekoj de sia patro, kiujn cxi tiu faris
antaux li; kaj lia koro ne estis plene fordonita al la
Eternulo, lia Dio, kiel la koro de lia patro David.
And he walked in all the sins of his father, which he had
done before him: and his heart was not perfect with the LORD
his God, as the heart of David his father.
4 Sed pro David la Eternulo, lia Dio, donis al li lumilon en
Jerusalem, starigante lian filon post li kaj subtenante
Jerusalemon;
Nevertheless for David's sake did the LORD his God give him
a lamp in Jerusalem, to set up his son after him, and to
establish Jerusalem:
5 pro tio, ke David faradis tion, kio placxas al la Eternulo,
kaj dum sia tuta vivo ne forklinigxis de cxio, kion Li
ordonis al li, krom la afero kun Urija, la Hxetido.
Because David did that which was right in the eyes of the
LORD, and turned not aside from any thing that he commanded
him all the days of his life, save only in the matter of
Uriah the Hittite.
6 Kaj milito estis inter Rehxabeam kaj Jerobeam dum lia tuta
vivo.
And there was war between Rehoboam and Jeroboam all the days
of his life.
7 La cetera historio de Abijam, kaj cxio, kion li faris, estas
priskribitaj en la libro de kroniko de la regxoj de Judujo.
Kaj milito estis inter Abijam kaj Jerobeam.
Now the rest of the acts of Abijam, and all that he did, are
they not written in the book of the chronicles of the kings
of Judah? And there was war between Abijam and Jeroboam.
8 Kaj Abijam ekdormis kun siaj patroj, kaj oni enterigis lin
en la urbo de David. Kaj anstataux li ekregxis lia filo
Asa.
And Abijam slept with his fathers; and they buried him in
the city of David: and Asa his son reigned in his stead.
9 En la dudeka jaro de la regxado de Jerobeam super Izrael
ekregxis Asa super Judujo.
And in the twentieth year of Jeroboam king of Israel reigned
Asa over Judah.
10 Kaj kvardek unu jarojn li regxis en Jerusalem. La nomo de
lia patrino estis Maahxa, filino de Abisxalom.
And forty and one years reigned he in Jerusalem. And his
mother's name was Maachah, the daughter of Abishalom.
11 Kaj Asa agadis, kiel placxas al la Eternulo, kiel lia patro
David.
And Asa did that which was right in the eyes of the LORD, as
did David his father.
12 Kaj li elpelis la malcxastistojn el la lando, kaj forigis
cxiujn idolojn, kiujn faris liaj patroj.
And he took away the sodomites out of the land, and removed
all the idols that his fathers had made.
13 Kaj ecx sian patrinon Maahxa li senigis je sxia titolo de
regxino, pro tio, ke sxi faris idolon por Asxtar. Kaj Asa
dishakis sxian idolon kaj forbruligis cxe la torento Kidron.
And also Maachah his mother, even her he removed from being
queen, because she had made an idol in a grove; and Asa
destroyed her idol, and burnt it by the brook Kidron.
14 Tamen la altajxoj ne estis forigitaj; sed la koro de Asa
estis perfekta cxe la Eternulo dum lia tuta vivo.
But the high places were not removed: nevertheless Asa's
heart was perfect with the LORD all his days.
15 Li enportis en la domon de la Eternulo la konsekritajxojn de
sia patro kaj siajn proprajn konsekritajxojn, argxenton kaj
oron kaj vazojn.
And he brought in the things which his father had dedicated,
and the things which himself had dedicated, into the house
of the LORD, silver, and gold, and vessels.
16 Kaj milito estis inter Asa kaj Baasxa, regxo de Izrael, dum
ilia tuta vivo.
And there was war between Asa and Baasha king of Israel all
their days.
17 Kaj Baasxa, regxo de Izrael, iris kontraux Judujon, kaj li
konstruis Raman, por bari la eliradon kaj eniradon al Asa,
regxo de Judujo.
And Baasha king of Israel went up against Judah, and built
Ramah, that he might not suffer any to go out or come in to
Asa king of Judah.
18 Tiam Asa prenis la tutan argxenton kaj oron, kiu restis en
la trezorejo de la domo de la Eternulo kaj en la trezorejo
de la regxa domo, kaj donis tion en la manojn de siaj
servantoj; kaj la regxo Asa sendis ilin al Ben-Hadad, filo
de Tabrimon, filo de Hxezjon, regxo de Sirio, kiu logxis en
Damasko, kaj dirigis al li:
Then Asa took all the silver and the gold that were left in
the treasures of the house of the LORD, and the treasures of
the king's house, and delivered them into the hand of his
servants: and king Asa sent them to Benhadad, the son of
Tabrimon, the son of Hezion, king of Syria, that dwelt at
Damascus, saying,
19 Estas interligo inter mi kaj vi, inter mia patro kaj via
patro; jen mi sendas al vi donacon, argxenton kaj oron;
neniigu vian interligon kun Baasxa, regxo de Izrael, por ke
li foriru de mi.
There is a league between me and thee, and between my father
and thy father: behold, I have sent unto thee a present of
silver and gold; come and break thy league with Baasha king
of Israel, that he may depart from me.
20 Kaj Ben-Hadad obeis la regxon Asa, kaj sendis siajn
militestrojn kontraux la urbojn de Izrael kaj venkobatis
Ijonon kaj Danon kaj Abel-Bet-Maahxan kaj la tutan
Kineroton, la tutan landon de Naftali.
So Benhadad hearkened unto king Asa, and sent the captains
of the hosts which he had against the cities of Israel, and
smote Ijon, and Dan, and Abelbethmaachah, and all Cinneroth,
with all the land of Naphtali.
21 Kiam Baasxa tion auxdis, li cxesis konstrui Raman kaj restis
en Tirca.
And it came to pass, when Baasha heard thereof, that he left
off building of Ramah, and dwelt in Tirzah.
22 Tiam la regxo Asa kunvokis cxiujn Judojn, sen escepto; kaj
ili forportis la sxtonojn de Rama kaj gxian lignon, el kiuj
Baasxa faris la konstruadon; kaj la regxo Asa konstruis el
tio Geban de Benjamen kaj Micpan.
Then king Asa made a proclamation throughout all Judah; none
was exempted: and they took away the stones of Ramah, and
the timber thereof, wherewith Baasha had builded; and king
Asa built with them Geba of Benjamin, and Mizpah.
23 La cetera historio de Asa, kaj lia heroeco, kaj cxio, kion
li faris, kaj la urboj, kiujn li konstruis, estas
priskribitaj en la libro de kroniko de la regxoj de Judujo.
Nur en sia maljuneco li malsanigxis je siaj piedoj.
The rest of all the acts of Asa, and all his might, and all
that he did, and the cities which he built, are they not
written in the book of the chronicles of the kings of Judah?
Nevertheless in the time of his old age he was diseased in
his feet.
24 Kaj Asa ekdormis kun siaj patroj, kaj oni enterigis lin kun
liaj patroj en la urbo de lia patro David. Kaj anstataux li
ekregxis lia filo Jehosxafat.
And Asa slept with his fathers, and was buried with his
fathers in the city of David his father: and Jehoshaphat his
son reigned in his stead.
25 Nadab, filo de Jerobeam, farigxis regxo super Izrael en la
dua jaro de Asa, regxo de Judujo; kaj li regxis super Izrael
du jarojn.
And Nadab the son of Jeroboam began to reign over Israel in
the second year of Asa king of Judah, and reigned over
Israel two years.
26 Kaj li faris malbonon antaux la okuloj de la Eternulo, kaj
iris laux la vojo de sia patro kaj en liaj pekoj, per kiuj
li pekigis Izraelon.
And he did evil in the sight of the LORD, and walked in the
way of his father, and in his sin wherewith he made Israel
to sin.
27 Kaj faris konspiron kontraux li Baasxa, filo de Ahxija, el
la domo de Isahxar, kaj Baasxa mortigis lin cxe Gibeton de
la Filisxtoj, kiam Nadab kaj cxiuj Izraelidoj siegxis
Gibetonon.
And Baasha the son of Ahijah, of the house of Issachar,
conspired against him; and Baasha smote him at Gibbethon,
which belonged to the Philistines; for Nadab and all Israel
laid siege to Gibbethon.
28 Kaj Baasxa mortigis lin en la tria jaro de Asa, regxo de
Judujo, kaj ekregxis anstataux li.
Even in the third year of Asa king of Judah did Baasha slay
him, and reigned in his stead.
29 Kaj kiam li farigxis regxo, li mortigis la tutan domon de
Jerobeam; li ne restigis cxe Jerobeam ecx unu animon, gxis
li tute lin ekstermis, konforme al la vorto de la Eternulo,
kiun Li diris per Sia servanto Ahxija, la Sxiloano;
And it came to pass, when he reigned, that he smote all the
house of Jeroboam; he left not to Jeroboam any that
breathed, until he had destroyed him, according unto the
saying of the LORD, which he spake by his servant Ahijah the
Shilonite:
30 pro la pekoj de Jerobeam, per kiuj li pekis kaj per kiuj li
pekigis Izraelon, pro la incito, per kiu li kolerigis la
Eternulon, Dion de Izrael.
Because of the sins of Jeroboam which he sinned, and which
he made Israel sin, by his provocation wherewith he provoked
the LORD God of Israel to anger.
31 La cetera historio de Nadab, kaj cxio, kion li faris, estas
priskribitaj en la libro de kroniko de la regxoj de Izrael.
Now the rest of the acts of Nadab, and all that he did, are
they not written in the book of the chronicles of the kings
of Israel?
32 Milito estis inter Asa kaj Baasxa, regxo de Izrael, dum ilia
tuta vivo.
And there was war between Asa and Baasha king of Israel all
their days.
33 En la tria jaro de Asa, regxo de Judujo, ekregxis Baasxa,
filo de Ahxija, super la tuta Izrael en Tirca por la dauxro
de dudek kvar jaroj.
In the third year of Asa king of Judah began Baasha the son
of Ahijah to reign over all Israel in Tirzah, twenty and
four years.
34 Kaj li faris malbonon antaux la okuloj de la Eternulo, kaj
iris laux la vojo de Jerobeam kaj en liaj pekoj, per kiuj li
pekigis Izraelon.
And he did evil in the sight of the LORD, and walked in the
way of Jeroboam, and in his sin wherewith he made Israel to
sin.
Cxapitro 16
1 Kaj aperis la vorto de la Eternulo al Jehu, filo de Hxanani,
pri Baasxa, dirante:
Then the word of the LORD came to Jehu the son of Hanani
against Baasha, saying,
2 Cxar mi levis vin el la polvo kaj faris vin reganto super
Mia popolo Izrael kaj vi iras laux la vojo de Jerobeam kaj
pekigas Mian popolon Izrael, incitante Min per iliaj pekoj,
Forasmuch as I exalted thee out of the dust, and made thee
prince over my people Israel; and thou hast walked in the
way of Jeroboam, and hast made my people Israel to sin, to
provoke me to anger with their sins;
3 tial Mi elbalaos Baasxan kaj lian domon, kaj Mi faros kun
via domo kiel kun la domo de Jerobeam, filo de Nebat.
Behold, I will take away the posterity of Baasha, and the
posterity of his house; and will make thy house like the
house of Jeroboam the son of Nebat.
4 Kiu mortos cxe Baasxa en la urbo, tiun formangxos la hundoj,
kaj kiu mortos cxe li sur la kampo, tiun formangxos la
birdoj de la cxielo.
Him that dieth of Baasha in the city shall the dogs eat; and
him that dieth of his in the fields shall the fowls of the
air eat.
5 La cetera historio de Baasxa, kaj tio, kion li faris, kaj
lia potenco estas priskribitaj en la libro de kroniko de la
regxoj de Izrael.
Now the rest of the acts of Baasha, and what he did, and his
might, are they not written in the book of the chronicles of
the kings of Israel?
6 Kaj Baasxa ekdormis kun siaj patroj, kaj oni enterigis lin
en Tirca. Kaj anstataux li ekregxis lia filo Ela.
So Baasha slept with his fathers, and was buried in Tirzah:
and Elah his son reigned in his stead.
7 Per la profeto Jehu, filo de Hxanani, aperis la vorto de la
Eternulo pri Baasxa kaj pri lia domo pro la tuta malbono,
kiun li faris antaux la okuloj de la Eternulo, incitante Lin
per la faroj de siaj manoj, estante kiel la domo de
Jerobeam, kaj pro tio, ke li mortigis lin.
And also by the hand of the prophet Jehu the son of Hanani
came the word of the LORD against Baasha, and against his
house, even for all the evil that he did in the sight of the
LORD, in provoking him to anger with the work of his hands,
in being like the house of Jeroboam; and because he killed
him.
8 En la jaro dudek-sesa de Asa, regxo de Judujo, ekregxis Ela,
filo de Baasxa, super Izrael en Tirca por la dauxro de du
jaroj.
In the twenty and sixth year of Asa king of Judah began Elah
the son of Baasha to reign over Israel in Tirzah, two years.
9 Kaj faris konspiron kontraux li lia servanto Zimri, estro de
duono de la cxaroj. Kiam li en Tirca drinkis gxis ebrieco
en la domo de Arca, palacestro de Tirca,
And his servant Zimri, captain of half his chariots,
conspired against him, as he was in Tirzah, drinking himself
drunk in the house of Arza steward of his house in Tirzah.
10 tiam venis Zimri kaj frapis lin kaj mortigis lin, en la jaro
dudek-sepa de Asa, regxo de Judujo, kaj faris sin regxo
anstataux li.
And Zimri went in and smote him, and killed him, in the
twenty and seventh year of Asa king of Judah, and reigned in
his stead.
11 Kiam li farigxis regxo, kiam li eksidis sur lia trono, li
mortigis la tutan domon de Baasxa, restigante cxe li neniun
virseksulon, kaj ankaux liajn parencojn kaj amikojn.
And it came to pass, when he began to reign, as soon as he
sat on his throne, that he slew all the house of Baasha: he
left him not one that pisseth against a wall, neither of his
kinsfolks, nor of his friends.
12 Kaj Zimri ekstermis la tutan domon de Baasxa, konforme al la
vorto de la Eternulo, kiun Li diris pri Baasxa per la
profeto Jehu,
Thus did Zimri destroy all the house of Baasha, according to
the word of the LORD, which he spake against Baasha by Jehu
the prophet.
13 pro cxiuj pekoj de Baasxa kaj la pekoj de lia filo Ela, per
kiuj ili pekis kaj per kiuj ili pekigis Izraelon, incitante
la Eternulon, Dion de Izrael, per siaj idolajxoj.
For all the sins of Baasha, and the sins of Elah his son, by
which they sinned, and by which they made Israel to sin, in
provoking the LORD God of Israel to anger with their
vanities.
14 La cetera historio de Ela, kaj cxio, kion li faris, estas
priskribitaj en la libro de kroniko de la regxoj de Izrael.
Now the rest of the acts of Elah, and all that he did, are
they not written in the book of the chronicles of the kings
of Israel?
15 En la dudek-sepa jaroj de Asa, regxo de Judujo, ekregxis
Zimri por la dauxro de sep tagoj en Tirca, kiam la popolo
siegxis Gibetonon de la Filisxtoj.
In the twenty and seventh year of Asa king of Judah did
Zimri reign seven days in Tirzah. And the people were
encamped against Gibbethon, which belonged to the
Philistines.
16 Kiam la siegxanta popolo auxdis, ke Zimri faris konspiron
kaj mortigis la regxon, tiam la tuta popolo en la sama tago
elektis kiel regxon Omrin, la militestron de Izrael.
And the people that were encamped heard say, Zimri hath
conspired, and hath also slain the king: wherefore all
Israel made Omri, the captain of the host, king over Israel
that day in the camp.
17 Kaj Omri kune kun la tuta Izrael foriris de Gibeton kaj
eksiegxis Tircan.
And Omri went up from Gibbethon, and all Israel with him,
and they besieged Tirzah.
18 Kiam Zimri vidis, ke la urbo estas prenita, li iris en la
palacon de la regxa domo kaj ekbruligis cxirkaux si per
fajro la regxan domon, kaj mortis,
And it came to pass, when Zimri saw that the city was taken,
that he went into the palace of the king's house, and burnt
the king's house over him with fire, and died.
19 pro siaj pekoj, per kiuj li pekis, farante malbonon antaux
la okuloj de la Eternulo, irante laux la vojo de Jerobeam
kaj en lia peko, kiun li faris, pekigante Izraelon.
For his sins which he sinned in doing evil in the sight of
the LORD, in walking in the way of Jeroboam, and in his sin
which he did, to make Israel to sin.
20 La cetera historio de Zimri, kaj lia konspiro, kiun li
faris, estas priskribitaj en la libro de kroniko de la
regxoj de Izrael.
Now the rest of the acts of Zimri, and his treason that he
wrought, are they not written in the book of the chronicles
of the kings of Israel?
21 Tiam la popolo Izraela dividigxis en du partojn: duono de la
popolo aligxis al Tibni, filo de Ginat, por regxigi lin, kaj
la dua duono aligxis al Omri.
Then were the people of Israel divided into two parts: half
of the people followed Tibni the son of Ginath, to make him
king; and half followed Omri.
22 Kaj la popolo, kiu aligxis al Omri, venkis tiun popolon, kiu
aligxis al Tibni, filo de Ginat; kaj Tibni mortis, kaj
ekregxis Omri.
But the people that followed Omri prevailed against the
people that followed Tibni the son of Ginath: so Tibni died,
and Omri reigned.
23 En la tridek-unua jaro de Asa, regxo de Judujo, Omri
ekregxis super Izrael por la dauxro de dek du jaroj. En
Tirca li regxis dum ses jaroj.
In the thirty and first year of Asa king of Judah began Omri
to reign over Israel, twelve years: six years reigned he in
Tirzah.
24 Kaj li acxetis la monton Samario de Sxemer pro du kikaroj da
argxento, kaj li prikonstruis tiun monton, kaj al la urbo,
kiun li konstruis, li donis la nomon Samario, laux la nomo
de Sxemer, la mastro de la monto.
And he bought the hill Samaria of Shemer for two talents of
silver, and built on the hill, and called the name of the
city which he built, after the name of Shemer, owner of the
hill, Samaria.
25 Kaj Omri faris malbonon antaux la okuloj de la Eternulo, kaj
li agis pli malbone, ol cxiuj, kiuj estis antaux li.
But Omri wrought evil in the eyes of the LORD, and did worse
than all that were before him.
26 Kaj li iris laux la tuta vojo de Jerobeam, filo de Nebat,
kaj en liaj pekoj, per kiuj li pekigis Izraelon, incitante
la Eternulon, Dion de Izrael, per iliaj idolajxoj.
For he walked in all the way of Jeroboam the son of Nebat,
and in his sin wherewith he made Israel to sin, to provoke
the LORD God of Israel to anger with their vanities.
27 La cetera historio de Omri, tio, kion li faris, kaj liaj
heroajxoj, kiujn li faris, estas priskribitaj en la libro de
kroniko de la regxoj de Izrael.
Now the rest of the acts of Omri which he did, and his might
that he shewed, are they not written in the book of the
chronicles of the kings of Israel?
28 Kaj Omri ekdormis kun siaj patroj, kaj oni enterigis lin en
Samario. Kaj anstataux li ekregxis lia filo Ahxab.
So Omri slept with his fathers, and was buried in Samaria:
and Ahab his son reigned in his stead.
29 Ahxab, filo de Omri, ekregxis super Izrael en la tridek-oka
jaro de Asa, regxo de Judujo. Kaj Ahxab, filo de Omri,
regxis super Izrael en Samario dudek du jarojn.
And in the thirty and eighth year of Asa king of Judah began
Ahab the son of Omri to reign over Israel: and Ahab the son
of Omri reigned over Israel in Samaria twenty and two years.
30 Kaj Ahxab, filo de Omri, faris malbonon antaux la okuloj de
la Eternulo, pli ol cxiuj, kiuj estis antaux li.
And Ahab the son of Omri did evil in the sight of the LORD
above all that were before him.
31 Ne suficxis al li, ke li iris en la pekoj de Jerobeam, filo
de Nebat; li prenis al si kiel edzinon Izebelon, filinon de
Etbaal, regxo de la Cidonanoj, kaj li iris kaj servis al
Baal kaj adorklinigxis al li.
And it came to pass, as if it had been a light thing for him
to walk in the sins of Jeroboam the son of Nebat, that he
took to wife Jezebel the daughter of Ethbaal king of the
Zidonians, and went and served Baal, and worshipped him.
32 Kaj li starigis altaron al Baal en la domo de Baal, kiun li
konstruis en Samario.
And he reared up an altar for Baal in the house of Baal,
which he had built in Samaria.
33 Kaj Ahxab faris sanktajn stangojn, kaj Ahxab faris pli da
incitado kontraux la Eternulo, Dio de Izrael, ol cxiuj
regxoj de Izrael, kiuj estis antaux li.
And Ahab made a grove; and Ahab did more to provoke the LORD
God of Israel to anger than all the kings of Israel that
were before him.
34 En lia tempo Hxiel, Bet-Elano, konstruis Jerihxon. Kun
perdo de sia unuenaskito Abiram li fondis gxin, kaj kun
perdo de sia plej juna filo Segub li starigis gxiajn
pordegojn, konforme al la vorto de la Eternulo, kiun Li
diris per Josuo, filo de Nun.
In his days did Hiel the Bethelite build Jericho: he laid
the foundation thereof in Abiram his firstborn, and set up
the gates thereof in his youngest son Segub, according to
the word of the LORD, which he spake by Joshua the son of
Nun.
Cxapitro 17
1 Kaj Elija, la Tesxebano, el la logxantoj de Gilead, diris al
Ahxab: Kiel vivas la Eternulo, Dio de Izrael, antaux kiu mi
staras, ne estos en cxi tiuj jaroj roso nek pluvo, krom en
la okazo, se mi tion diros.
And Elijah the Tishbite, who was of the inhabitants of
Gilead, said unto Ahab, As the LORD God of Israel liveth,
before whom I stand, there shall not be dew nor rain these
years, but according to my word.
2 Kaj aperis la vorto de la Eternulo al li, dirante:
And the word of the LORD came unto him, saying,
3 Foriru de cxi tie, kaj direktu vin orienten, kaj kasxu vin
cxe la torento Kerit, kiu estas oriente de Jordan.
Get thee hence, and turn thee eastward, and hide thyself by
the brook Cherith, that is before Jordan.
4 El tiu torento vi trinkados, kaj al la korvoj Mi ordonis, ke
ili tie vin nutru.
And it shall be, that thou shalt drink of the brook; and I
have commanded the ravens to feed thee there.
5 Kaj li iris kaj faris, kiel ordonis la Eternulo; li iris kaj
restis cxe la torento Kerit, kiu estas oriente de Jordan.
So he went and did according unto the word of the LORD: for
he went and dwelt by the brook Cherith, that is before
Jordan.
6 Kaj la korvoj alportadis al li panon kaj viandon matene kaj
panon kaj viandon vespere; kaj el la torento li trinkadis.
And the ravens brought him bread and flesh in the morning,
and bread and flesh in the evening; and he drank of the
brook.
7 Post kelka tempo la torento elsekigxis, cxar ne estis pluvo
en la lando.
And it came to pass after a while, that the brook dried up,
because there had been no rain in the land.
8 Tiam aperis al li la vorto de la Eternulo, dirante:
And the word of the LORD came unto him, saying,
9 Levigxu, iru Carfaton, kiu apartenas al Cidon, kaj restu
tie; Mi ordonis tie al virino vidvino, ke sxi liveradu al vi
mangxajxon.
Arise, get thee to Zarephath, which belongeth to Zidon, and
dwell there: behold, I have commanded a widow woman there to
sustain thee.
10 Kaj li levigxis, kaj iris Carfaton. Kiam li venis al la
pordego de la urbo, li ekvidis virinon vidvinon, kiu
kolektis lignon. Kaj li vokis al sxi, kaj diris: Alportu al
mi iom da akvo en vazo, por ke mi trinku.
So he arose and went to Zarephath. And when he came to the
gate of the city, behold, the widow woman was there
gathering of sticks: and he called to her, and said, Fetch
me, I pray thee, a little water in a vessel, that I may
drink.
11 Kaj sxi ekiris, por preni; tiam li vokis al sxi, kaj diris:
Alportu al mi pecon da pano en viaj manoj.
And as she was going to fetch it, he called to her, and
said, Bring me, I pray thee, a morsel of bread in thine
hand.
12 Sed sxi respondis: Kiel vivas la Eternulo, via Dio, mi ne
havas bakitajxon, sed nur plenmanon da faruno en la vazo kaj
iom da oleo en la krucxo; jen mi kolektis du pecojn da
ligno, kaj mi iros kaj pretigos tion por mi kaj por mia
filo, kaj ni tion mangxos kaj mortos.
And she said, As the LORD thy God liveth, I have not a cake,
but an handful of meal in a barrel, and a little oil in a
cruse: and, behold, I am gathering two sticks, that I may go
in and dress it for me and my son, that we may eat it, and
die.
13 Kaj Elija diris al sxi: Ne timu, iru kaj faru, kiel vi
diris; tamen antauxe faru al mi el tio malgrandan bakitajxon
kaj alportu al mi; kaj por vi kaj por via filo vi faros
poste.
And Elijah said unto her, Fear not; go and do as thou hast
said: but make me thereof a little cake first, and bring it
unto me, and after make for thee and for thy son.
14 Cxar tiele diras la Eternulo, Dio de Izrael: La faruno en la
vazo ne konsumigxos, kaj la oleo en la krucxo ne mankos,
gxis la tago, kiam la Eternulo donos pluvon sur la teron.
For thus saith the LORD God of Israel, The barrel of meal
shall not waste, neither shall the cruse of oil fail, until
the day that the LORD sendeth rain upon the earth.
15 Kaj sxi iris kaj faris, kiel ordonis Elija; kaj mangxis sxi
kaj li kaj sxia domo dum kelka tempo.
And she went and did according to the saying of Elijah: and
she, and he, and her house, did eat many days.
16 La faruno en la vazo ne konsumigxis, kaj la oleo en la
krucxo ne mankis, konforme al la vorto de la Eternulo, kiun
Li diris per Elija.
And the barrel of meal wasted not, neither did the cruse of
oil fail, according to the word of the LORD, which he spake
by Elijah.
17 Post tiu okazintajxo malsanigxis la filo de la virino, la
dommastrino; kaj lia malsano estis tre forta, tiel, ke li
tute cxesis spiri.
And it came to pass after these things, that the son of the
woman, the mistress of the house, fell sick; and his
sickness was so sore, that there was no breath left in him.
18 Tiam sxi diris al Elija: Kio estas inter mi kaj vi, homo de
Dio? Vi venis al mi, por rememorigi pri miaj pekoj kaj
mortigi mian filon!
And she said unto Elijah, What have I to do with thee, O
thou man of God? art thou come unto me to call my sin to
remembrance, and to slay my son?
19 Kaj li diris al sxi: Donu al mi vian filon. Kaj li prenis
lin el sxiaj brakoj, kaj portis lin en la subtegmenton, en
kiu li logxis, kaj metis lin sur sian liton.
And he said unto her, Give me thy son. And he took him out
of her bosom, and carried him up into a loft, where he
abode, and laid him upon his own bed.
20 Kaj li vokis al la Eternulo, kaj diris: Ho Eternulo, mia
Dio! cxu ecx al la vidvino, cxe kiu mi logxas, Vi faros
malbonon, mortigante sxian filon?
And he cried unto the LORD, and said, O LORD my God, hast
thou also brought evil upon the widow with whom I sojourn,
by slaying her son?
21 Kaj li etendis sin super la infano tri fojojn, kaj vokis al
la Eternulo, kaj diris: Ho Eternulo, mia Dio, revenigu la
animon de cxi tiu infano en lian internon.
And he stretched himself upon the child three times, and
cried unto the LORD, and said, O LORD my God, I pray thee,
let this child's soul come into him again.
22 Kaj la Eternulo auxskultis la vocxon de Elija, kaj la animo
de la infano revenis en lian internon, kaj li revivigxis.
And the LORD heard the voice of Elijah; and the soul of the
child came into him again, and he revived.
23 Kaj Elija prenis la infanon kaj portis lin malsupren el la
subtegmento en la domon kaj redonis lin al lia patrino; kaj
Elija diris: Rigardu, via filo vivas.
And Elijah took the child, and brought him down out of the
chamber into the house, and delivered him unto his mother:
and Elijah said, See, thy son liveth.
24 Tiam la virino diris al Elija: Nun mi eksciis, ke vi estas
homo de Dio kaj ke la vorto de la Eternulo en via busxo
estas vera.
And the woman said to Elijah, Now by this I know that thou
art a man of God, and that the word of the LORD in thy mouth
is truth.
Cxapitro 18
1 Post multe da tempo aperis la vorto de la Eternulo al Elija
en la tria jaro, dirante: Iru, montru vin al Ahxab, kaj Mi
donos pluvon sur la teron.
And it came to pass after many days, that the word of the
LORD came to Elijah in the third year, saying, Go, shew
thyself unto Ahab; and I will send rain upon the earth.
2 Kaj Elija iris, por montri sin al Ahxab. La malsato estis
forta en Samario.
And Elijah went to shew himself unto Ahab. And there was a
sore famine in Samaria.
3 Ahxab vokis Obadjan, kiu estis lia palacestro. (Obadja
estis tre diotima;
And Ahab called Obadiah, which was the governor of his
house. (Now Obadiah feared the LORD greatly:
4 kiam Izebel ekstermis la profetojn de la Eternulo, Obadja
prenis cent profetojn kaj kasxis ilin en kavernoj po kvindek
homoj kaj nutradis ilin per pano kaj akvo.)
For it was so, when Jezebel cut off the prophets of the
LORD, that Obadiah took an hundred prophets, and hid them by
fifty in a cave, and fed them with bread and water.)
5 Kaj Ahxab diris al Obadja: Iru tra la lando al cxiuj akvaj
fontoj kaj al cxiuj torentoj; eble ni trovos herbon, por ke
ni povu konservi la vivon al la cxevaloj kaj muloj kaj ne
ekstermigxu al ni cxiuj brutoj.
And Ahab said unto Obadiah, Go into the land, unto all
fountains of water, and unto all brooks: peradventure we may
find grass to save the horses and mules alive, that we lose
not all the beasts.
6 Kaj ili dividis inter si la landon, por trairi gxin: Ahxab
iris aparte laux unu direkto, kaj Obadja iris aparte laux
alia direkto.
So they divided the land between them to pass throughout it:
Ahab went one way by himself, and Obadiah went another way
by himself.
7 Kiam Obadja estis sur la vojo, subite venis al li renkonte
Elija. Tiu rekonis lin kaj jxetis sin vizagxaltere, kaj
diris: Cxu tio estas vi, mia sinjoro Elija?
And as Obadiah was in the way, behold, Elijah met him: and
he knew him, and fell on his face, and said, Art thou that
my lord Elijah?
8 Kaj cxi tiu respondis al li: Mi; iru, diru al via sinjoro,
ke Elija estas cxi tie.
And he answered him, I am: go, tell thy lord, Behold, Elijah
is here.
9 Kaj li diris: Per kio mi pekis, ke vi transdonas vian
servanton en la manon de Ahxab, por ke li mortigu min?
And he said, What have I sinned, that thou wouldest deliver
thy servant into the hand of Ahab, to slay me?
10 Kiel vivas la Eternulo, via Dio, ne ekzistas popolo aux
regno, kien mia sinjoro ne estus sendinta min, por sercxi
vin; kaj kiam ili diris, ke vi tie ne estas, li jxurigis
tiun regnon kaj popolon, ke oni ne trovis vin.
As the LORD thy God liveth, there is no nation or kingdom,
whither my lord hath not sent to seek thee: and when they
said, He is not there; he took an oath of the kingdom and
nation, that they found thee not.
11 Kaj nun vi diras: Iru, diru al via sinjoro, ke Elija estas
cxi tie.
And now thou sayest, Go, tell thy lord, Behold, Elijah is
here.
12 Kaj okazos, ke kiam mi foriros de vi, la spirito de la
Eternulo forportos vin, mi ne scias kien; mi venos, por diri
al Ahxab, kaj li ne trovos vin, kaj tiam li mortigos min;
kaj via servanto estas diotima de sia juneco.
And it shall come to pass, as soon as I am gone from thee,
that the Spirit of the LORD shall carry thee whither I know
not; and so when I come and tell Ahab, and he cannot find
thee, he shall slay me: but I thy servant fear the LORD from
my youth.
13 Cxu oni ne rakontis al mia sinjoro, kion mi faris, kiam
Izebel mortigis la profetojn de la Eternulo, ke mi kasxis
cent homojn el la profetoj de la Eternulo en kavernoj po
kvindek homoj kaj nutradis ilin per pano kaj akvo?
Was it not told my lord what I did when Jezebel slew the
prophets of the LORD, how I hid an hundred men of the LORD's
prophets by fifty in a cave, and fed them with bread and
water?
14 Kaj nun vi diras: Iru, diru al via sinjoro, ke Elija estas
cxi tie! li ja mortigos min.
And now thou sayest, Go, tell thy lord, Behold, Elijah is
here: and he shall slay me.
15 Tiam Elija diris: Kiel vivas la Eternulo Cebaot, antaux kiu
mi staras, hodiaux mi montros min al li.
And Elijah said, As the LORD of hosts liveth, before whom I
stand, I will surely shew myself unto him to day.
16 Kaj Obadja iris renkonte al Ahxab kaj diris al li. Tiam
Ahxab iris renkonte al Elija.
So Obadiah went to meet Ahab, and told him: and Ahab went to
meet Elijah.
17 Kaj kiam Ahxab ekvidis Elijan, Ahxab diris al li: Cxu tio
estas vi, kiu senordigis Izraelon?
And it came to pass, when Ahab saw Elijah, that Ahab said
unto him, Art thou he that troubleth Israel?
18 Sed li respondis: Izraelon senordigis ne mi, sed vi kaj la
domo de via patro, per tio, ke vi forlasis la ordonojn de la
Eternulo kaj sekvis la Baalojn.
And he answered, I have not troubled Israel; but thou, and
thy father's house, in that ye have forsaken the
commandments of the LORD, and thou hast followed Baalim.
19 Kaj nun sendu, kunvenigu al mi la tutan Izraelon sur la
monton Karmel, ankaux la kvarcent kvindek profetojn de Baal
kaj la kvarcent profetojn de Asxtar, kiuj estas nutrataj cxe
la tablo de Izebel.
Now therefore send, and gather to me all Israel unto mount
Carmel, and the prophets of Baal four hundred and fifty, and
the prophets of the groves four hundred, which eat at
Jezebel's table.
20 Kaj Ahxab sendis al cxiuj Izraelidoj, kaj li kunvenigis la
profetojn sur la monton Karmel.
So Ahab sent unto all the children of Israel, and gathered
the prophets together unto mount Carmel.
21 Tiam Elija aliris al la tuta popolo, kaj diris: Kiel longe
ankoraux vi lamos sur du flankoj? se la Eternulo estas Dio,
sekvu Lin; kaj se Baal, tiam sekvu lin. Kaj la popolo
nenion respondis al li.
And Elijah came unto all the people, and said, How long halt
ye between two opinions? if the LORD be God, follow him: but
if Baal, then follow him. And the people answered him not a
word.
22 Kaj Elija diris al la popolo: Mi restis la sola profeto de
la Eternulo, kaj da profetoj de Baal estas kvarcent kvindek
homoj.
Then said Elijah unto the people, I, even I only, remain a
prophet of the LORD; but Baal's prophets are four hundred
and fifty men.
23 Oni donu do al ni du bovojn; kaj ili elektu al si unu el la
bovoj kaj dishaku gxin kaj metu sur la lignon, sed fajron
ili ne submetu; kaj mi pretigos la duan bovon kaj metos sur
la lignon, kaj fajron mi ne submetos.
Let them therefore give us two bullocks; and let them choose
one bullock for themselves, and cut it in pieces, and lay it
on wood, and put no fire under: and I will dress the other
bullock, and lay it on wood, and put no fire under:
24 Kaj voku al la nomo de via dio, kaj mi vokos al la nomo de
la Eternulo; kaj tiu Dio, kiu respondos per fajro, estu
konfesata kiel Dio. Kaj la tuta popolo respondis kaj diris:
Bone.
And call ye on the name of your gods, and I will call on the
name of the LORD: and the God that answereth by fire, let
him be God. And all the people answered and said, It is well
spoken.
25 Kaj Elija diris al la profetoj de Baal: Elektu al vi unu el
la bovoj kaj pretigu antauxe, cxar vi estas multaj; kaj voku
al la nomo de via dio, sed fajron ne submetu.
And Elijah said unto the prophets of Baal, Choose you one
bullock for yourselves, and dress it first; for ye are many;
and call on the name of your gods, but put no fire under.
26 Kaj ili prenis la bovon, kiun li donis al ili, kaj pretigis,
kaj vokadis al la nomo de Baal de la mateno gxis la tagmezo,
dirante: Ho Baal, auxskultu nin! Sed aperis nenia vocxo nek
respondo. Kaj ili saltadis cxirkaux la altaro, kiun ili
faris.
And they took the bullock which was given them, and they
dressed it, and called on the name of Baal from morning even
until noon, saying, O Baal, hear us. But there was no voice,
nor any that answered. And they leaped upon the altar which
was made.
27 Kiam farigxis tagmezo, Elija mokis ilin, kaj diris: Kriu per
lauxta vocxo, cxar li estas dio; eble li havas
interparoladon, aux eble li foriris, aux eble li vojagxas;
eble li dormas, li do vekigxos.
And it came to pass at noon, that Elijah mocked them, and
said, Cry aloud: for he is a god; either he is talking, or
he is pursuing, or he is in a journey, or peradventure he
sleepeth, and must be awaked.
28 Kaj ili kriis per lauxta vocxo, kaj pikis sin laux sia
kutimo per glavoj kaj lancoj, gxis sango versxigxis sur ili.
And they cried aloud, and cut themselves after their manner
with knives and lancets, till the blood gushed out upon
them.
29 Kiam pasis la tagmezo, ili cxiam ankoraux faradis la
ceremoniojn, gxis venis la tempo, kiam oni faras la
farunoferojn; sed estis nenia vocxo, nenia respondo, nenia
atento.
And it came to pass, when midday was past, and they
prophesied until the time of the offering of the evening
sacrifice, that there was neither voice, nor any to answer,
nor any that regarded.
30 Tiam Elija diris al la tuta popolo: Aliru al mi. Kaj la
tuta popolo aliris al li. Kaj li rekonstruis la detruitan
altaron de la Eternulo.
And Elijah said unto all the people, Come near unto me. And
all the people came near unto him. And he repaired the altar
of the LORD that was broken down.
31 Kaj Elija prenis dek du sxtonojn, laux la nombro de la
triboj de la filoj de Jakob, al kiu aperis la vorto de la
Eternulo, dirante: Via nomo estu Izrael.
And Elijah took twelve stones, according to the number of
the tribes of the sons of Jacob, unto whom the word of the
LORD came, saying, Israel shall be thy name:
32 Kaj li konstruis el la sxtonoj altaron en la nomo de la
Eternulo, kaj li faris cxirkaux la altaro foson, havantan la
amplekson de du grenmezuroj.
And with the stones he built an altar in the name of the
LORD: and he made a trench about the altar, as great as
would contain two measures of seed.
33 Kaj li arangxis la lignon, kaj dishakis la bovon kaj metis
gxin sur la lignon.
And he put the wood in order, and cut the bullock in pieces,
and laid him on the wood, and said, Fill four barrels with
water, and pour it on the burnt sacrifice, and on the wood.
34 Kaj li diris: Plenigu kvar sitelojn per akvo, kaj oni versxu
tion sur la bruloferon kaj sur la lignon. Poste li diris:
Ripetu. Kaj oni ripetis. Kaj li diris: Faru same la trian
fojon. Kaj oni faris same la trian fojon.
And he said, Do it the second time. And they did it the
second time. And he said, Do it the third time. And they did
it the third time.
35 Kaj la akvo versxigxis cxirkauxen de la altaro, kaj ankaux
la tuta foso plenigxis de akvo.
And the water ran round about the altar; and he filled the
trench also with water.
36 Kaj kiam venis la tempo, kiam oni faras farunoferon, la
profeto Elija aliris, kaj diris: Ho Eternulo, Dio de
Abraham, Isaak, kaj Izrael! hodiaux oni eksciu, ke Vi estas
Dio cxe Izrael kaj mi estas Via servanto, kaj ke laux Via
vorto mi faris cxion cxi tion.
And it came to pass at the time of the offering of the
evening sacrifice, that Elijah the prophet came near, and
said, LORD God of Abraham, Isaac, and of Israel, let it be
known this day that thou art God in Israel, and that I am
thy servant, and that I have done all these things at thy
word.
37 Auxskultu min, ho Eternulo, auxskultu min, por ke cxi tiu
popolo eksciu, ke Vi, Eternulo, estas Dio, kaj por ke Vi
konvertu ilian koron returne.
Hear me, O LORD, hear me, that this people may know that
thou art the LORD God, and that thou hast turned their heart
back again.
38 Tiam falis fajro de la Eternulo kaj konsumis la bruloferon
kaj la lignon kaj la sxtonojn kaj la polvon; kaj la akvon,
kiu estis en la foso, gxi forlekis.
Then the fire of the LORD fell, and consumed the burnt
sacrifice, and the wood, and the stones, and the dust, and
licked up the water that was in the trench.
39 Kiam la tuta popolo tion vidis, ili jxetis sin vizagxaltere,
kaj diris: La Eternulo estas Dio, la Eternulo estas Dio.
And when all the people saw it, they fell on their faces:
and they said, The LORD, he is the God; the LORD, he is the
God.
40 Tiam Elija diris al ili: Kaptu la profetojn de Baal, ke
neniu el ili savigxu. Kaj oni kaptis ilin; kaj Elija
forkondukis ilin al la torento Kisxon kaj bucxis ilin tie.
And Elijah said unto them, Take the prophets of Baal; let
not one of them escape. And they took them: and Elijah
brought them down to the brook Kishon, and slew them there.
41 Kaj Elija diris al Ahxab: Iru, mangxu kaj trinku, cxar
auxdigxas bruo de pluvo.
And Elijah said unto Ahab, Get thee up, eat and drink; for
there is a sound of abundance of rain.
42 Kaj Ahxab iris, por mangxi kaj trinki; sed Elija suriris sur
la supron de Karmel kaj klinigxis al la tero kaj metis sian
vizagxon inter siajn genuojn.
So Ahab went up to eat and to drink. And Elijah went up to
the top of Carmel; and he cast himself down upon the earth,
and put his face between his knees,
43 Kaj li diris al sia junulo: Iru kaj rigardu en la direkto al
la maro. Tiu iris kaj rigardis, kaj diris: Estas nenio.
Kaj li diris: Iru denove, sep fojojn.
And said to his servant, Go up now, look toward the sea. And
he went up, and looked, and said, There is nothing. And he
said, Go again seven times.
44 En la sepa fojo tiu diris: Jen malgranda nubo, kiel manplato
de homo, levigxas de la maro. Tiam li diris: Iru, diru al
Ahxab: Jungu kaj forveturu, por ke vin ne retenu la pluvo.
And it came to pass at the seventh time, that he said,
Behold, there ariseth a little cloud out of the sea, like a
man's hand. And he said, Go up, say unto Ahab, Prepare thy
chariot, and get thee down that the rain stop thee not.
45 Dume de momento al momento la cxielo mallumigxis de nuboj
kaj vento, kaj farigxis granda pluvo. Kaj Ahxab ekveturis
kaj direktis sin al Jizreel.
And it came to pass in the mean while, that the heaven was
black with clouds and wind, and there was a great rain. And
Ahab rode, and went to Jezreel.
46 Kaj la mano de la Eternulo estis super Elija. Li zonis
siajn lumbojn kaj kuris antaux Ahxab gxis Jizreel.
And the hand of the LORD was on Elijah; and he girded up his
loins, and ran before Ahab to the entrance of Jezreel.
Cxapitro 19
1 Ahxab rakontis al Izebel cxion, kion faris Elija, kaj tion,
ke li mortigis cxiujn profetojn per glavo.
And Ahab told Jezebel all that Elijah had done, and withal
how he had slain all the prophets with the sword.
2 Tiam Izebel sendis senditon al Elija, por diri: La dioj faru
al mi tion kaj pli, se mi morgaux en cxi tiu tempo ne faros
kun via animo, kiel estas farite kun la animo de cxiu el
ili.
Then Jezebel sent a messenger unto Elijah, saying, So let
the gods do to me, and more also, if I make not thy life as
the life of one of them by to morrow about this time.
3 Li ektimis, kaj levigxis kaj foriris, por savi sian vivon;
kaj li venis en Beer-Sxeban, kiu trovigxas en Judujo, kaj
restigis tie sian junulon.
And when he saw that, he arose, and went for his life, and
came to Beersheba, which belongeth to Judah, and left his
servant there.
4 Sed li mem iris en la dezerton vojiron de unu tago, kaj
venis kaj sidigxis sub unu genisto kaj petis morton por sia
animo, kaj diris: Suficxas nun, ho Eternulo! prenu mian
animon, cxar mi ne estas pli bona ol miaj patroj.
But he himself went a day's journey into the wilderness, and
came and sat down under a juniper tree: and he requested for
himself that he might die; and said, It is enough; now, O
LORD, take away my life; for I am not better than my
fathers.
5 Kaj li kusxigxis kaj endormigxis sub la genisto; kaj jen
angxelo ektusxis lin, kaj diris al li: Levigxu, mangxu.
And as he lay and slept under a juniper tree, behold, then
an angel touched him, and said unto him, Arise and eat.
6 Li ekrigardis, kaj jen cxe sia kaploko li ekvidis bakitan
paneton kaj krucxon kun akvo. Kaj li mangxis kaj trinkis,
kaj denove kusxigxis, por dormi.
And he looked, and, behold, there was a cake baken on the
coals, and a cruse of water at his head. And he did eat and
drink, and laid him down again.
7 Kaj la angxelo de la Eternulo revenis duan fojon kaj
ektusxis lin, kaj diris: Levigxu, mangxu, cxar vin atendas
granda vojo.
And the angel of the LORD came again the second time, and
touched him, and said, Arise and eat; because the journey is
too great for thee.
8 Kaj li levigxis kaj mangxis kaj trinkis; kaj per la forto,
kiun li ricevis de tiu mangxado, li iris kvardek tagojn kaj
kvardek noktojn gxis Hxoreb, la monto de Dio.
And he arose, and did eat and drink, and went in the
strength of that meat forty days and forty nights unto Horeb
the mount of God.
9 Kaj tie li eniris en kavernon kaj tradormis tie. Kaj jen
aperis al li vorto de la Eternulo, kaj diris al li: Kion vi
faras cxi tie, Elija?
And he came thither unto a cave, and lodged there; and,
behold, the word of the LORD came to him, and he said unto
him, What doest thou here, Elijah?
10 Kaj li respondis: Mi fervoris pro la Eternulo, Dio Cebaot,
cxar la Izraelidoj forlasis Vian interligon, detruis Viajn
altarojn, kaj mortigis Viajn profetojn per glavo; mi sola
restis, sed oni sercxas mian animon, por forpreni gxin.
And he said, I have been very jealous for the LORD God of
hosts: for the children of Israel have forsaken thy
covenant, thrown down thine altars, and slain thy prophets
with the sword; and I, even I only, am left; and they seek
my life, to take it away.
11 Kaj Li diris: Eliru kaj starigxu sur la monto antaux la
Eternulo. Kaj jen la Eternulo preteriras, kaj granda kaj
forta vento dissxiras montojn kaj disrompas rokojn antaux la
Eternulo; sed ne en la vento estis la Eternulo. Post la
vento estis tertremo, sed ne en la tertremo estis la
Eternulo.
And he said, Go forth, and stand upon the mount before the
LORD. And, behold, the LORD passed by, and a great and
strong wind rent the mountains, and brake in pieces the
rocks before the LORD; but the LORD was not in the wind: and
after the wind an earthquake; but the LORD was not in the
earthquake:
12 Post la tertremo estis fajro, sed ne en la fajro estis la
Eternulo. Post la fajro auxdigxis blovado de delikata
venteto.
And after the earthquake a fire; but the LORD was not in the
fire: and after the fire a still small voice.
13 Kiam Elija tion ekauxdis, li kovris sian vizagxon per sia
mantelo, kaj eliris kaj starigxis cxe la enirejo de la
kaverno. Kaj jen aperis al li vocxo, kaj diris: Kion vi
faras cxi tie, Elija?
And it was so, when Elijah heard it, that he wrapped his
face in his mantle, and went out, and stood in the entering
in of the cave. And, behold, there came a voice unto him,
and said, What doest thou here, Elijah?
14 Kaj li respondis: Mi fervoris pro la Eternulo, Dio Cebaot,
cxar la Izraelidoj forlasis Vian interligon, detruis Viajn
altarojn, kaj mortigis Viajn profetojn per glavo; mi sola
restis, sed oni sercxas mian animon, por forpreni gxin.
And he said, I have been very jealous for the LORD God of
hosts: because the children of Israel have forsaken thy
covenant, thrown down thine altars, and slain thy prophets
with the sword; and I, even I only, am left; and they seek
my life, to take it away.
15 Kaj la Eternulo diris al li: Iru returne vian vojon tra la
dezerto al Damasko; kiam vi venos, sanktoleu Hxazaelon kiel
regxon super Sirio;
And the LORD said unto him, Go, return on thy way to the
wilderness of Damascus: and when thou comest, anoint Hazael
to be king over Syria:
16 kaj Jehun, filon de Nimsxi, sanktoleu kiel regxon super
Izrael; kaj Elisxan, filon de Sxafat, el Abel-Mehxola,
sanktoleu kiel profeton anstataux vi.
And Jehu the son of Nimshi shalt thou anoint to be king over
Israel: and Elisha the son of Shaphat of Abelmeholah shalt
thou anoint to be prophet in thy room.
17 Kaj estos, ke kiu savigxos de la glavo de Hxazael, tiun
mortigos Jehu; kaj kiu savigxos de la glavo de Jehu, tiun
mortigos Elisxa.
And it shall come to pass, that him that escapeth the sword
of Hazael shall Jehu slay: and him that escapeth from the
sword of Jehu shall Elisha slay.
18 Mi restigos el Izrael sep mil, cxiujn, kies genuoj ne
fleksigxis antaux Baal kaj kies busxo ne kisis lin.
Yet I have left me seven thousand in Israel, all the knees
which have not bowed unto Baal, and every mouth which hath
not kissed him.
19 Kaj li foriris de tie, kaj trovis Elisxan, filon de Sxafat,
kiu estis pluganta; dek du bovoparoj estis antaux li, kaj li
mem estis cxe la dek-dua. Kaj Elija aliris al li kaj jxetis
al li sian mantelon.
So he departed thence, and found Elisha the son of Shaphat,
who was plowing with twelve yoke of oxen before him, and he
with the twelfth: and Elijah passed by him, and cast his
mantle upon him.
20 Kaj tiu forlasis la brutojn kaj ekkuris al Elija, kaj diris:
Permesu al mi nur kisi mian patron kaj mian patrinon, kaj mi
sekvos vin. Kaj li diris al li: Iru kaj revenu, cxar kion
mi faris al vi?
And he left the oxen, and ran after Elijah, and said, Let
me, I pray thee, kiss my father and my mother, and then I
will follow thee. And he said unto him, Go back again: for
what have I done to thee?
21 Kaj tiu foriris de li, kaj prenis paron da bovoj kaj bucxis
ilin, kaj sur la jungajxo de la bovoj li kuiris la viandon
kaj donis al la homoj, kaj ili mangxis. Kaj li levigxis kaj
eksekvis Elijan kaj ekservis lin.
And he returned back from him, and took a yoke of oxen, and
slew them, and boiled their flesh with the instruments of
the oxen, and gave unto the people, and they did eat. Then
he arose, and went after Elijah, and ministered unto him.
Cxapitro 20
1 Ben-Hadad, regxo de Sirio, kolektis sian tutan militistaron;
kun li estis tridek du regxoj, kaj cxevalojn kaj cxarojn;
kaj li iris kaj eksiegxis Samarion kaj militis kontraux gxi.
And Benhadad the king of Syria gathered all his host
together: and there were thirty and two kings with him, and
horses, and chariots; and he went up and besieged Samaria,
and warred against it.
2 Kaj li sendis senditojn al Ahxab, regxo de Izrael, en la
urbon,
And he sent messengers to Ahab king of Israel into the city,
and said unto him, Thus saith Benhadad,
3 kaj dirigis al li: Tiele diras Ben-Hadad: Via argxento kaj
via oro devas esti miaj, kaj viaj edzinoj kaj viaj plej
bonaj filoj devas esti miaj.
Thy silver and thy gold is mine; thy wives also and thy
children, even the goodliest, are mine.
4 Kaj la regxo de Izrael respondis kaj diris: Konforme al via
diro, mia sinjoro, ho regxo, al vi apartenas mi, kaj cxio,
kion mi havas.
And the king of Israel answered and said, My lord, O king,
according to thy saying, I am thine, and all that I have.
5 La senditoj venis denove, kaj diris: Tiele diras Ben-Hadad:
Cxar mi sendis al vi, por diri, ke vian argxenton kaj vian
oron kaj viajn edzinojn kaj viajn filojn vi donu al mi,
And the messengers came again, and said, Thus speaketh
Benhadad, saying, Although I have sent unto thee, saying,
Thou shalt deliver me thy silver, and thy gold, and thy
wives, and thy children;
6 tial morgaux en cxi tiu tempo mi sendos miajn servantojn al
vi, por ke ili trasercxu vian domon kaj la domojn de viaj
servantoj, kaj por ke cxion, kio estas kara al vi, ili prenu
en siajn manojn kaj forportu.
Yet I will send my servants unto thee to morrow about this
time, and they shall search thine house, and the houses of
thy servants; and it shall be, that whatsoever is pleasant
in thine eyes, they shall put it in their hand, and take it
away.
7 Tiam la regxo de Izrael kunvokis cxiujn plejagxulojn de la
lando, kaj diris: Sciu kaj rigardu, kian malbonon li
intencas; cxar li sendis al mi, por postuli miajn edzinojn
kaj miajn filojn kaj mian argxenton kaj mian oron, kaj mi ne
rifuzis al li.
Then the king of Israel called all the elders of the land,
and said, Mark, I pray you, and see how this man seeketh
mischief: for he sent unto me for my wives, and for my
children, and for my silver, and for my gold; and I denied
him not.
8 Kaj cxiuj plejagxuloj kaj la tuta popolo diris al li: Ne
obeu, kaj ne konsentu.
And all the elders and all the people said unto him, Hearken
not unto him, nor consent.
9 Tiam li diris al la senditoj de Ben-Hadad: Diru al mia
sinjoro la regxo: Cxion, pri kio vi sendis al via servanto
la unuan fojon, mi plenumos; sed cxi tion mi ne povas fari.
Kaj la senditoj iris kaj transdonis la vortojn.
Wherefore he said unto the messengers of Benhadad, Tell my
lord the king, All that thou didst send for to thy servant
at the first I will do: but this thing I may not do. And the
messengers departed, and brought him word again.
10 Tiam Ben-Hadad sendis al li, kaj dirigis: La dioj faru al mi
tion kaj pli, se la polvo de Samario suficxos, ke cxiuj
homoj, kiuj min sekvas, povu preni manplenon da gxi.
And Benhadad sent unto him, and said, The gods do so unto
me, and more also, if the dust of Samaria shall suffice for
handfuls for all the people that follow me.
11 Sed la regxo de Izrael respondis kaj diris: Diru: Kiu
surmetas la zonon, ne fanfaronu kiel tiu, kiu gxin demetas.
And the king of Israel answered and said, Tell him, Let not
him that girdeth on his harness boast himself as he that
putteth it off.
12 Kiam Ben-Hadad auxdis tiujn vortojn, dum li kaj la regxoj
estis drinkantaj en la tendoj, li diris al siaj servantoj:
Arangxu vin. Kaj ili arangxis sin kontraux la urbo.
And it came to pass, when Ben-hadad heard this message, as
he was drinking, he and the kings in the pavilions, that he
said unto his servants, Set yourselves in array. And they
set themselves in array against the city.
13 Kaj jen unu profeto aliris al Ahxab, regxo de Izrael, kaj
diris: Tiele diras la Eternulo: Cxu vi vidas tiun tutan
grandan amason? jen Mi hodiaux transdonos gxin al vi, por ke
vi sciu, ke Mi estas la Eternulo.
And, behold, there came a prophet unto Ahab king of Israel,
saying, Thus saith the LORD, Hast thou seen all this great
multitude? behold, I will deliver it into thine hand this
day; and thou shalt know that I am the LORD.
14 Kaj Ahxab diris: Per kiu? Kaj tiu respondis: Tiele diras la
Eternulo: Per la junuloj de la regionestroj. Kaj li diris:
Kiu komencos la batalon? Kaj tiu respondis: Vi.
And Ahab said, By whom? And he said, Thus saith the LORD,
Even by the young men of the princes of the provinces. Then
he said, Who shall order the battle? And he answered, Thou.
15 Tiam li kalkulis la junulojn de la regionestroj, kaj
montrigxis, ke ilia nombro estas ducent tridek du; post ili
li kalkulis la tutan popolon, cxiujn Izraelidojn, sep mil.
Then he numbered the young men of the princes of the
provinces, and they were two hundred and thirty two: and
after them he numbered all the people, even all the children
of Israel, being seven thousand.
16 Ili eliris en tagmezo, kiam Ben-Hadad drinkis ebria en la
tendoj, li kaj la regxoj, la tridek du regxoj, kiuj helpis
lin.
And they went out at noon. But Benhadad was drinking himself
drunk in the pavilions, he and the kings, the thirty and two
kings that helped him.
17 Antauxe eliris la junuloj de la regionestroj. Ben-Hadad
sendis, kaj oni raportis al li, dirante: Viroj eliris el
Samario.
And the young men of the princes of the provinces went out
first; and Benhadad sent out, and they told him, saying,
There are men come out of Samaria.
18 Tiam li diris: Se por paco ili eliris, kaptu ilin vivajn;
kaj se ili eliris por milito, ankaux kaptu ilin vivajn.
And he said, Whether they be come out for peace, take them
alive; or whether they be come out for war, take them alive.
19 Tiuj eliris el la urbo, la junuloj de la regionestroj, kaj
la militistaro post ili.
So these young men of the princes of the provinces came out
of the city, and the army which followed them.
20 Kaj ili batis cxiu sian renkontiton; kaj la Sirianoj
forkuris, kaj la Izraelidoj ilin postkuris. Kaj Ben-Hadad,
regxo de Sirio, savis sin sur cxevalo kun la rajdistoj.
And they slew every one his man: and the Syrians fled; and
Israel pursued them: and Benhadad the king of Syria escaped
on an horse with the horsemen.
21 Tiam eliris la regxo de Izrael kaj venkobatis la cxevalojn
kaj la cxarojn, kaj li faris inter la Sirianoj grandan
bucxon.
And the king of Israel went out, and smote the horses and
chariots, and slew the Syrians with a great slaughter.
22 Kaj aliris la profeto al la regxo de Izrael, kaj diris al
li: Iru, fortigu vin, atendu kaj rigardu, kion vi devas
fari; cxar post paso de unu jaro la regxo de Sirio iros
kontraux vin.
And the prophet came to the king of Israel, and said unto
him, Go, strengthen thyself, and mark, and see what thou
doest: for at the return of the year the king of Syria will
come up against thee.
23 Kaj la servantoj de la regxo de Sirio diris al li: Ilia Dio
estas Dio de montoj, tial ili venkis nin; sed se ni batalos
kontraux ili sur ebenajxo, ni certe venkos ilin.
And the servants of the king of Syria said unto him, Their
gods are gods of the hills; therefore they were stronger
than we; but let us fight against them in the plain, and
surely we shall be stronger than they.
24 Faru jenon: forigu la regxojn cxiun de lia loko, kaj starigu
anstataux ili regionestrojn;
And do this thing, Take the kings away, every man out of his
place, and put captains in their rooms:
25 kaj kolektu al vi militistaron egalan al tiu, kiu falis cxe
vi, kaj cxevalojn nombregale al tiuj cxevaloj kaj cxarojn
nombregale al tiuj cxaroj; kaj ni batalos kontraux ili sur
ebenajxo, kaj tiam ni certe ilin venkos. Kaj li obeis ilian
vocxon kaj faris tiel.
And number thee an army, like the army that thou hast lost,
horse for horse, and chariot for chariot: and we will fight
against them in the plain, and surely we shall be stronger
than they. And he hearkened unto their voice, and did so.
26 Post paso de la jaro Ben-Hadad revuis la Sirianojn, kaj iris
en Afekon, por militi kontraux la Izraelidoj.
And it came to pass at the return of the year, that Benhadad
numbered the Syrians, and went up to Aphek, to fight against
Israel.
27 Kaj la Izraelidoj ankaux pretigis sin kaj provizis sin per
nutrajxoj kaj iris renkonte al ili. Kaj la Izraelidoj
starigxis tendare kontraux ili, kiel du malgrandaj kapraroj;
sed la Sirianoj plenigis la tutan landon.
And the children of Israel were numbered, and were all
present, and went against them: and the children of Israel
pitched before them like two little flocks of kids; but the
Syrians filled the country.
28 Tiam aliris homo de Dio, kaj diris al la regxo de Izrael:
Tiele diras la Eternulo: Pro tio, ke la Sirianoj diris, ke
la Eternulo estas Dio de montoj kaj Li ne estas Dio de
valoj, Mi transdonos tiun tutan grandan amason en vian
manon, por ke vi sciu, ke Mi estas la Eternulo.
And there came a man of God, and spake unto the king of
Israel, and said, Thus saith the LORD, Because the Syrians
have said, The LORD is God of the hills, but he is not God
of the valleys, therefore will I deliver all this great
multitude into thine hand, and ye shall know that I am the
LORD.
29 Kaj staris tendare unuj kontraux la aliaj dum sep tagoj. En
la sepa tago komencigxis la batalo; kaj la Izraelidoj
mortigis el la Sirianoj cent mil piedirantojn en unu tago.
And they pitched one over against the other seven days. And
so it was, that in the seventh day the battle was joined:
and the children of Israel slew of the Syrians an hundred
thousand footmen in one day.
30 La ceteraj forkuris en la urbon Afek. Kaj la murego falis
sur la restintajn dudek sep mil. Kaj Ben-Hadad kuris kaj
venis en la urbon, en plej internan cxambron de unu domo.
But the rest fled to Aphek, into the city; and there a wall
fell upon twenty and seven thousand of the men that were
left. And Benhadad fled, and came into the city, into an
inner chamber.
31 Kaj liaj servantoj diris al li: Ni auxdis, ke la regxoj de
la domo de Izrael estas regxoj kompatemaj; ni metu do
sakajxon sur niajn lumbojn kaj sxnurojn sur niajn kapojn,
kaj ni eliru al la regxo de Izrael; eble li lasos la vivon
al via animo.
And his servants said unto him, Behold now, we have heard
that the kings of the house of Israel are merciful kings:
let us, I pray thee, put sackcloth on our loins, and ropes
upon our heads, and go out to the king of Israel:
peradventure he will save thy life.
32 Kaj ili zonis per sakajxo siajn lumbojn kaj metis sxnurojn
sur siajn kapojn, kaj venis al la regxo de Izrael, kaj
diris: Via servanto Ben-Hadad diras: Mi petas lasi la vivon
al mia animo. Kaj tiu diris: Cxu li vivas ankoraux? li
estas mia frato.
So they girded sackcloth on their loins, and put ropes on
their heads, and came to the king of Israel, and said, Thy
servant Benhadad saith, I pray thee, let me live. And he
said, Is he yet alive? he is my brother.
33 La homoj prenis tion kiel bonan signon, kaj rapidis
certigxi, cxu tio estas pri li, kaj ili diris: Via frato
Ben-Hadad. Kaj li diris: Iru, venigu lin. Tiam eliris al
li Ben-Hadad, kaj li sidigis lin sur la cxaro.
Now the men did diligently observe whether any thing would
come from him, and did hastily catch it: and they said, Thy
brother Benhadad. Then he said, Go ye, bring him. Then
Benhadad came forth to him; and he caused him to come up
into the chariot.
34 Kaj tiu diris al li: La urbojn, kiujn mia patro prenis de
via patro, mi redonos; kaj vi povas arangxi al vi stratojn
en Damasko, kiel mia patro arangxis en Samario. (Kaj Ahxab
diris:) Kaj mi forliberigos vin kun jena interligo. Kaj li
faris kun li interligon kaj forliberigis lin.
And Ben-hadad said unto him, The cities, which my father
took from thy father, I will restore; and thou shalt make
streets for thee in Damascus, as my father made in Samaria.
Then said Ahab, I will send thee away with this covenant. So
he made a covenant with him, and sent him away.
35 Tiam unu viro el la profetidoj diris al sia kamarado laux la
vorto de la Eternulo: Batu min. Sed tiu homo ne volis lin
bati.
And a certain man of the sons of the prophets said unto his
neighbour in the word of the LORD, Smite me, I pray thee.
And the man refused to smite him.
36 Tiam li diris al tiu: Pro tio, ke vi ne obeis la vocxon de
la Eternulo, mortigos vin leono, kiam vi foriros de mi. Tiu
foriris de li, kaj lin renkontis leono kaj mortigis lin.
Then said he unto him, Because thou hast not obeyed the
voice of the LORD, behold, as soon as thou art departed from
me, a lion shall slay thee. And as soon as he was departed
from him, a lion found him, and slew him.
37 Li trovis alian homon, kaj diris: Batu min. Kaj la homo lin
batis tiel, ke li vundis lin per la batado.
Then he found another man, and said, Smite me, I pray thee.
And the man smote him, so that in smiting he wounded him.
38 Tiam la profeto iris kaj starigxis antaux la regxo sur la
vojo kaj kovris per kovrotuko siajn okulojn.
So the prophet departed, and waited for the king by the way,
and disguised himself with ashes upon his face.
39 Kiam la regxo iris pretere, li ekkriis al la regxo, kaj
diris: Via servanto eliris en batalon, kaj jen unu homo sin
deturnis kaj alkondukis al mi alian homon, kaj diris: Gardu
cxi tiun homon; se li malaperos, tiam via animo anstatauxos
lian animon, aux vi devos pese pagi kikaron da argxento.
And as the king passed by, he cried unto the king: and he
said, Thy servant went out into the midst of the battle;
and, behold, a man turned aside, and brought a man unto me,
and said, Keep this man: if by any means he be missing, then
shall thy life be for his life, or else thou shalt pay a
talent of silver.
40 Dum via servanto estis faranta tion kaj alion, tiu
malaperis. Kaj la regxo de Izrael diris al li: Tio estas
via verdikto, vi mem decidis.
And as thy servant was busy here and there, he was gone. And
the king of Israel said unto him, So shall thy judgment be;
thyself hast decided it.
41 Tiam li rapide forprenis la kovrotukon de siaj okuloj, kaj
la regxo rekonis lin, ke li estas el la profetoj.
And he hasted, and took the ashes away from his face; and
the king of Israel discerned him that he was of the
prophets.
42 Kaj li diris al li: Tiele diras la Eternulo: Pro tio, ke vi
forlasis el la mano la homon, kiun Mi kondamnis, via animo
anstatauxos lian animon kaj via popolo lian popolon.
And he said unto him, Thus saith the LORD, Because thou hast
let go out of thy hand a man whom I appointed to utter
destruction, therefore thy life shall go for his life, and
thy people for his people.
43 Kaj la regxo de Izrael iris hejmen malgxoja kaj afliktita,
kaj venis Samarion.
And the king of Israel went to his house heavy and
displeased, and came to Samaria.
Cxapitro 21
1 Post tiu historio okazis jeno: Nabot, Jizreelano, havis
vinbergxardenon en Jizreel, apud la palaco de Ahxab, regxo
de Samario.
And it came to pass after these things, that Naboth the
Jezreelite had a vineyard, which was in Jezreel, hard by the
palace of Ahab king of Samaria.
2 Kaj Ahxab ekparolis al Nabot, dirante: Donu al mi vian
vinbergxardenon, por ke gxi farigxu por mi legomgxardeno,
cxar gxi estas proksime de mia domo; kaj mi donos al vi
anstataux gxi vinbergxardenon pli bonan ol gxi; se vi volas,
mi donos al vi per argxento gxian prezon.
And Ahab spake unto Naboth, saying, Give me thy vineyard,
that I may have it for a garden of herbs, because it is near
unto my house: and I will give thee for it a better vineyard
than it; or, if it seem good to thee, I will give thee the
worth of it in money.
3 Sed Nabot diris al Ahxab: La Eternulo gardu min, ke mi ne
fordonu al vi la heredajxon de miaj patroj.
And Naboth said to Ahab, The LORD forbid it me, that I
should give the inheritance of my fathers unto thee.
4 Tiam Ahxab revenis hejmen malgxoja kaj afliktita pro la
vortoj, kiujn diris al li Nabot, la Jizreelano, dirante: Mi
ne donos al vi la heredajxon de miaj patroj. Kaj li
kusxigxis sur sia lito kaj forturnis sian vizagxon kaj ne
mangxis panon.
And Ahab came into his house heavy and displeased because of
the word which Naboth the Jezreelite had spoken to him: for
he had said, I will not give thee the inheritance of my
fathers. And he laid him down upon his bed, and turned away
his face, and would eat no bread.
5 Kaj venis al li lia edzino Izebel, kaj diris al li: Kial via
spirito estas tiel malgxoja, ke vi ne mangxas panon?
But Jezebel his wife came to him, and said unto him, Why is
thy spirit so sad, that thou eatest no bread?
6 Li respondis al sxi: Kiam mi parolis al Nabot, la
Jizreelano, kaj diris al li: Donu al mi vian vinbergxardenon
pro mono, aux, se vi volas, mi donos al vi alian
vinbergxardenon anstataux gxi, li diris: Mi ne donos al vi
mian vinbergxardenon.
And he said unto her, Because I spake unto Naboth the
Jezreelite, and said unto him, Give me thy vineyard for
money; or else, if it please thee, I will give thee another
vineyard for it: and he answered, I will not give thee my
vineyard.
7 Tiam diris al li lia edzino Izebel: Nun vi montru vian
regxecon super Izrael; levigxu, mangxu panon, kaj estu
bonhumora: mi donos al vi la vinbergxardenon de Nabot, la
Jizreelano.
And Jezebel his wife said unto him, Dost thou now govern the
kingdom of Israel? arise, and eat bread, and let thine heart
be merry: I will give thee the vineyard of Naboth the
Jezreelite.
8 Kaj sxi skribis leterojn en la nomo de Ahxab kaj sigelis per
lia sigelilo, kaj sxi sendis la leterojn al la plejagxuloj
kaj al la eminentuloj, kiuj logxis kun Nabot en lia urbo.
So she wrote letters in Ahab's name, and sealed them with
his seal, and sent the letters unto the elders and to the
nobles that were in his city, dwelling with Naboth.
9 Kaj sxi skribis en la leteroj jenon: Proklamu faston kaj
sidigu Naboton sur la cxefa loko inter la popolo;
And she wrote in the letters, saying, Proclaim a fast, and
set Naboth on high among the people:
10 kaj sidigu apud li du homojn malvirtajn, kaj ili atestu
kontraux li kaj diru: Vi blasfemis kontraux Dio kaj la
regxo; kaj oni elkonduku lin, kaj prijxetu lin per sxtonoj,
ke li mortu.
And set two men, sons of Belial, before him, to bear witness
against him, saying, Thou didst blaspheme God and the king.
And then carry him out, and stone him, that he may die.
11 Kaj la viroj de lia urbo, la plejagxuloj kaj la eminentuloj,
kiuj logxis en lia urbo, faris kiel ordonis al ili Izebel,
kiel estis skribite en la leteroj, kiujn sxi sendis al ili.
And the men of his city, even the elders and the nobles who
were the inhabitants in his city, did as Jezebel had sent
unto them, and as it was written in the letters which she
had sent unto them.
12 Ili proklamis faston kaj sidigis Naboton sur la cxefa loko
inter la popolo.
They proclaimed a fast, and set Naboth on high among the
people.
13 Kaj venis du homoj malvirtaj kaj sidigxis apud li, kaj la
malvirtaj homoj atestis kontraux Nabot antaux la popolo,
dirante: Nabot blasfemis kontraux Dio kaj la regxo. Kaj oni
elkondukis lin ekster la urbon kaj prijxetis lin per
sxtonoj, kaj li mortis.
And there came in two men, children of Belial, and sat
before him: and the men of Belial witnessed against him,
even against Naboth, in the presence of the people, saying,
Naboth did blaspheme God and the king. Then they carried him
forth out of the city, and stoned him with stones, that he
died.
14 Kaj oni sendis al Izebel, por diri: Nabot estas prijxetita
per sxtonoj kaj mortis.
Then they sent to Jezebel, saying, Naboth is stoned, and is
dead.
15 Kiam Izebel auxdis, ke Nabot estas prijxetita per sxtonoj
kaj mortis, Izebel diris al Ahxab: Levigxu, ekposedu la
vinbergxardenon de Nabot, la Jizreelano, kiun li ne volis
doni al vi pro mono; cxar Nabot jam ne vivas; li mortis.
And it came to pass, when Jezebel heard that Naboth was
stoned, and was dead, that Jezebel said to Ahab, Arise, take
possession of the vineyard of Naboth the Jezreelite, which
he refused to give thee for money: for Naboth is not alive,
but dead.
16 Kiam Ahxab auxdis, ke Nabot mortis, Ahxab levigxis, por iri
en la vinbergxardenon de Nabot, la Jizreelano, por ekposedi
gxin.
And it came to pass, when Ahab heard that Naboth was dead,
that Ahab rose up to go down to the vineyard of Naboth the
Jezreelite, to take possession of it.
17 Tiam aperis la vorto de la Eternulo al Elija, la Tesxebano,
dirante:
And the word of the LORD came to Elijah the Tishbite,
saying,
18 Levigxu, iru renkonte al Ahxab, regxo de Izrael, kiu estas
en Samario; jen li nun estas en la vinbergxardeno de Nabot,
kien li iris, por ekposedi gxin;
Arise, go down to meet Ahab king of Israel, which is in
Samaria: behold, he is in the vineyard of Naboth, whither he
is gone down to possess it.
19 kaj diru al li jene: Tiele diras la Eternulo: Vi mortigis,
kaj vi ankoraux prenas en posedon! Kaj diru al li: Tiele
diras la Eternulo: Sur la loko, kie la hundoj lekis la
sangon de Nabot, la hundoj lekos ankaux vian sangon.
And thou shalt speak unto him, saying, Thus saith the LORD,
Hast thou killed, and also taken possession? And thou shalt
speak unto him, saying, Thus saith the LORD, In the place
where dogs licked the blood of Naboth shall dogs lick thy
blood, even thine.
20 Kaj Ahxab diris al Elija: Vi trovis min, ho mia malamiko!
Kaj tiu diris: Mi trovis, cxar vi vin vendis, por fari
malbonon antaux la okuloj de la Eternulo.
And Ahab said to Elijah, Hast thou found me, O mine enemy?
And he answered, I have found thee: because thou hast sold
thyself to work evil in the sight of the LORD.
21 Jen Mi venigos sur vin malbonon, kaj forbalaos la
postesignojn post vi, kaj Mi ekstermos cxe Ahxab cxiun
virseksulon, malliberulon kaj liberulon en Izrael.
Behold, I will bring evil upon thee, and will take away thy
posterity, and will cut off from Ahab him that pisseth
against the wall, and him that is shut up and left in
Israel,
22 Kaj Mi agos kun via domo, kiel kun la domo de Jerobeam, filo
de Nebat, kaj kiel kun la domo de Baasxa, filo de Ahxija,
pro la incito, per kiu vi Min incitis kaj pekigis Izraelon.
And will make thine house like the house of Jeroboam the son
of Nebat, and like the house of Baasha the son of Ahijah,
for the provocation wherewith thou hast provoked me to
anger, and made Israel to sin.
23 Kaj ankaux pri Izebel parolis la Eternulo, dirante: La
hundoj formangxos Izebelon apud la murego de Jizreel.
And of Jezebel also spake the LORD, saying, The dogs shall
eat Jezebel by the wall of Jezreel.
24 Kiu mortos cxe Ahxab en la urbo, tiun mangxos la hundoj; kaj
kiu mortos sur la kampo, tiun mangxos la birdoj de la
cxielo. (
Him that dieth of Ahab in the city the dogs shall eat; and
him that dieth in the field shall the fowls of the air eat.
25 Estis neniu tia, kiel Ahxab, kiu fordonis sin al farado de
malbono antaux la okuloj de la Eternulo, al kio instigis lin
lia edzino Izebel.
But there was none like unto Ahab, which did sell himself to
work wickedness in the sight of the LORD, whom Jezebel his
wife stirred up.
26 Li farigxis tre abomeninda, sekvante la idolojn, konforme al
cxio, kion faradis la Amoridoj, kiujn la Eternulo forpelis
de antaux la Izraelidoj.)
And he did very abominably in following idols, according to
all things as did the Amorites, whom the LORD cast out
before the children of Israel.
27 Kiam Ahxab auxdis tiujn vortojn, li dissxiris siajn vestojn
kaj metis sakajxon sur sian korpon kaj fastis kaj dormis en
la sakajxo kaj iradis malgxoje.
And it came to pass, when Ahab heard those words, that he
rent his clothes, and put sackcloth upon his flesh, and
fasted, and lay in sackcloth, and went softly.
28 Tiam aperis vorto de la Eternulo al Elija, la Tesxebano,
dirante:
And the word of the LORD came to Elijah the Tishbite,
saying,
29 Cxu vi vidas, kiel Ahxab humiligxis antaux Mi? Pro tio, ke
li humiligxis antaux Mi, Mi ne venigos la malbonon dum lia
vivo; dum la vivo de lia filo Mi venigos la malbonon sur
lian domon.
Seest thou how Ahab humbleth himself before me? because he
humbleth himself before me, I will not bring the evil in his
days: but in his son's days will I bring the evil upon his
house.
Cxapitro 22
1 Pasis tri jaroj, kaj estis nenia milito inter Sirio kaj
Izrael.
And they continued three years without war between Syria and
Israel.
2 En la tria jaro Jehosxafat, regxo de Judujo, venis al la
regxo de Izrael.
And it came to pass in the third year, that Jehoshaphat the
king of Judah came down to the king of Israel.
3 La regxo de Izrael diris al siaj servantoj: Cxu vi scias, ke
Ramot en Gilead apartenas al ni? kaj ni ne zorgas preni gxin
el la manoj de la regxo de Sirio!
And the king of Israel said unto his servants, Know ye that
Ramoth in Gilead is ours, and we be still, and take it not
out of the hand of the king of Syria?
4 Kaj li diris al Jehosxafat: Cxu vi iros kun mi milite
kontraux Ramoton en Gilead? Kaj Jehosxafat diris al la
regxo de Izrael: Mi estas kiel vi, mia popolo kiel via
popolo, miaj cxevaloj kiel viaj cxevaloj.
And he said unto Jehoshaphat, Wilt thou go with me to battle
to Ramothgilead? And Jehoshaphat said to the king of Israel,
I am as thou art, my people as thy people, my horses as thy
horses.
5 Kaj Jehosxafat diris al la regxo de Izrael: Demandu hodiaux
la vorton de la Eternulo.
And Jehoshaphat said unto the king of Israel, Enquire, I
pray thee, at the word of the LORD to day.
6 Tiam la regxo de Izrael kunvenigis la profetojn, cxirkauxe
kvarcent homojn, kaj diris al ili: Cxu mi iru milite
kontraux Ramoton en Gilead, aux mi tion ne faru? Kaj ili
respondis: Iru, la Sinjoro gxin transdonos en la manon de la
regxo.
Then the king of Israel gathered the prophets together,
about four hundred men, and said unto them, Shall I go
against Ramothgilead to battle, or shall I forbear? And they
said, Go up; for the LORD shall deliver it into the hand of
the king.
7 Sed Jehosxafat diris: Cxu ne trovigxas cxi tie ankoraux iu
profeto de la Eternulo, kiun ni povus demandi?
And Jehoshaphat said, Is there not here a prophet of the
LORD besides, that we might enquire of him?
8 Kaj la regxo de Izrael diris al Jehosxafat: Ekzistas
ankoraux unu homo, per kiu ni povas demandi la Eternulon,
sed mi lin malamas, cxar li profetas pri mi ne bonon, sed
nur malbonon; tio estas Mihxaja, filo de Jimla. Sed
Jehosxafat diris: La regxo ne parolu tiel.
And the king of Israel said unto Jehoshaphat, There is yet
one man, Micaiah the son of Imlah, by whom we may enquire of
the LORD: but I hate him; for he doth not prophesy good
concerning me, but evil. And Jehoshaphat said, Let not the
king say so.
9 Tiam la regxo de Izrael alvokis unu korteganon, kaj diris:
Venigu rapide Mihxajan, filon de Jimla.
Then the king of Israel called an officer, and said, Hasten
hither Micaiah the son of Imlah.
10 La regxo de Izrael, kaj Jehosxafat, regxo de Judujo, sidis
cxiu sur sia segxo, vestitaj per siaj vestoj, sur placo
antaux la pordego de Samario, kaj cxiuj profetoj profetadis
antaux ili.
And the king of Israel and Jehoshaphat the king of Judah sat
each on his throne, having put on their robes, in a void
place in the entrance of the gate of Samaria; and all the
prophets prophesied before them.
11 Kaj Cidkija, filo de Kenaana, faris al si ferajn kornojn,
kaj diris: Tiele diras la Eternulo: Per cxi tio vi
kornobatos la Sirianojn, gxis vi ilin tute ekstermos.
And Zedekiah the son of Chenaanah made him horns of iron:
and he said, Thus saith the LORD, With these shalt thou push
the Syrians, until thou have consumed them.
12 Kaj cxiuj profetoj profetis tiel same, dirante: Iru kontraux
Ramoton en Gilead kaj sukcesu, kaj la Eternulo gxin
transdonos en la manon de la regxo.
And all the prophets prophesied so, saying, Go up to
Ramothgilead, and prosper: for the LORD shall deliver it
into the king's hand.
13 La sendito, kiu iris por voki Mihxajan, diris al li: Jen la
vortoj de la profetoj unuanime antauxdiras bonon al la
regxo; estu do via vorto simila al la vorto de cxiu el ili,
kaj antauxdiru bonon.
And the messenger that was gone to call Micaiah spake unto
him, saying, Behold now, the words of the prophets declare
good unto the king with one mouth: let thy word, I pray
thee, be like the word of one of them, and speak that which
is good.
14 Sed Mihxaja diris: Kiel vivas la Eternulo: kion diros la
Eternulo al mi, tion mi diros.
And Micaiah said, As the LORD liveth, what the LORD saith
unto me, that will I speak.
15 Kaj kiam li venis al la regxo, la regxo diris al li:
Mihxaja! cxu ni iru milite kontraux Ramoton en Gilead, aux
ni tion ne faru? Kaj tiu respondis al li: Iru kaj sukcesu,
kaj la Eternulo gxin transdonos en la manon de la regxo.
So he came to the king. And the king said unto him, Micaiah,
shall we go against Ramothgilead to battle, or shall we
forbear? And he answered him, Go, and prosper: for the LORD
shall deliver it into the hand of the king.
16 Kaj la regxo diris al li: Multfoje mi vin jxurligas, ke vi
parolu al mi nur la veron en la nomo de la Eternulo.
And the king said unto him, How many times shall I adjure
thee that thou tell me nothing but that which is true in the
name of the LORD?
17 Kaj tiu diris: Mi vidis cxiujn Izraelidojn disjxetitaj sur
la montoj, kiel sxafoj, kiuj ne havas pasxtanton; kaj la
Eternulo diris: Ili ne havas estrojn, ili reiru pace cxiu al
sia domo.
And he said, I saw all Israel scattered upon the hills, as
sheep that have not a shepherd: and the LORD said, These
have no master: let them return every man to his house in
peace.
18 Kaj la regxo de Izrael diris al Jehosxafat: Cxu mi ne diris
al vi, ke li profetos pri mi ne bonon, sed nur malbonon?
And the king of Israel said unto Jehoshaphat, Did I not tell
thee that he would prophesy no good concerning me, but evil?
19 Sed Mihxaja diris: Tial auxskultu la vorton de la Eternulo:
mi vidis la Eternulon, sidantan sur Sia trono, kaj la tuta
armeo de la cxielo staris antaux Li dekstre kaj maldekstre
de Li.
And he said, Hear thou therefore the word of the LORD: I saw
the LORD sitting on his throne, and all the host of heaven
standing by him on his right hand and on his left.
20 Kaj la Eternulo diris: Kiu allogos Ahxabon, ke li iru kaj
falu en Ramot en Gilead? Kaj unu parolis tiel, alia parolis
alie.
And the LORD said, Who shall persuade Ahab, that he may go
up and fall at Ramothgilead? And one said on this manner,
and another said on that manner.
21 Tiam eliris spirito kaj starigxis antaux la Eternulo, kaj
diris: Mi lin allogos. Kaj la Eternulo diris al li: Per
kio?
And there came forth a spirit, and stood before the LORD,
and said, I will persuade him.
22 Kaj tiu diris: Mi eliros kaj faros min spirito mensoga en la
busxo de cxiuj liaj profetoj. Tiam Li diris: Vi allogos kaj
havos sukceson; eliru kaj agu tiel.
And the LORD said unto him, Wherewith? And he said, I will
go forth, and I will be a lying spirit in the mouth of all
his prophets. And he said, Thou shalt persude him, and
prevail also: go forth, and do so.
23 Kaj nun jen la Eternulo metis mensogan spiriton en la busxon
de cxiuj tiuj viaj profetoj, kaj la Eternulo decidis por vi
malbonon.
Now therefore, behold, the LORD hath put a lying spirit in
the mouth of all these thy prophets, and the LORD hath
spoken evil concerning thee.
24 Tiam aliris Cidkija, filo de Kenaana, kaj frapis Mihxajan
sur la vango, kaj diris: Per kiu vojo la spirito de la
Eternulo transiris de mi, por paroli per vi?
But Zedekiah the son of Chenaanah went near, and smote
Micaiah on the cheek, and said, Which way went the Spirit of
the LORD from me to speak unto thee?
25 Kaj Mihxaja respondis: Jen vi tion vidos en tiu tago, kiam
vi eniros en internan cxambron, por vin kasxi.
And Micaiah said, Behold, thou shalt see in that day, when
thou shalt go into an inner chamber to hide thyself.
26 Tiam la regxo de Izrael diris: Prenu Mihxajan, kaj konduku
lin al la urbestro Amon kaj al la regxido Joasx;
And the king of Israel said, Take Micaiah, and carry him
back unto Amon the governor of the city, and to Joash the
king's son;
27 kaj diru: Tiele diras la regxo: Metu cxi tiun en
malliberejon, kaj nutru lin per mizera pano kaj mizera akvo,
gxis mi revenos en paco.
And say, Thus saith the king, Put this fellow in the prison,
and feed him with bread of affliction and with water of
affliction, until I come in peace.
28 Kaj Mihxaja diris: Se vi revenos en paco, en tiu okazo ne
parolis per mi la Eternulo. Kaj li diris: Auxskultu, cxiuj
popoloj.
And Micaiah said, If thou return at all in peace, the LORD
hath not spoken by me. And he said, Hearken, O people, every
one of you.
29 Kaj la regxo de Izrael, kaj Jehosxafat, regxo de Judujo,
iris al Ramot en Gilead.
So the king of Israel and Jehoshaphat the king of Judah went
up to Ramothgilead.
30 Kaj la regxo de Izrael diris al Jehosxafat: Mi alivestos min
kaj iros en la batalon; sed vi surmetu viajn vestojn. Kaj
la regxo de Izrael alivestis sin kaj iris en la batalon.
And the king of Israel said unto Jehoshaphat, I will
disguise myself, and enter into the battle; but put thou on
thy robes. And the king of Israel disguised himself, and
went into the battle.
31 La regxo de Sirio ordonis al la tridek du cxarestroj, kiuj
estis cxe li, dirante: Batalu ne kontraux iu malgranda aux
granda, sed sole nur kontraux la regxo de Izrael.
But the king of Syria commanded his thirty and two captains
that had rule over his chariots, saying, Fight neither with
small nor great, save only with the king of Israel.
32 Kiam la cxarestroj ekvidis Jehosxafaton, ili pensis, ke tio
certe estas la regxo de Izrael, kaj ili turnis sin kontraux
lin, por batali; kaj Jehosxafat ekkriis.
And it came to pass, when the captains of the chariots saw
Jehoshaphat, that they said, Surely it is the king of
Israel. And they turned aside to fight against him: and
Jehoshaphat cried out.
33 Kiam la cxarestroj vidis, ke tio ne estas la regxo de
Izrael, ili forturnis sin de li.
And it came to pass, when the captains of the chariots
perceived that it was not the king of Israel, that they
turned back from pursuing him.
34 Kaj unu viro sen ia celo strecxis la pafarkon, kaj pafe
trafis la regxon de Izrael inter la artikoj de la kiraso.
Tiam cxi tiu diris al sia veturiganto: Turnu vian manon, kaj
elveturigu min el la militistaro, cxar mi estas vundita.
And a certain man drew a bow at a venture, and smote the
king of Israel between the joints of the harness: wherefore
he said unto the driver of his chariot, Turn thine hand, and
carry me out of the host; for I am wounded.
35 Sed la batalo plifortigxis en tiu tago, kaj la regxo staris
sur la cxaro kontraux la Sirianoj, kaj li mortis vespere.
Kaj la sango el la vundo fluis en la mezon de la cxaro.
And the battle increased that day: and the king was stayed
up in his chariot against the Syrians, and died at even: and
the blood ran out of the wound into the midst of the
chariot.
36 Post la subiro de la suno tra la militistaro ekkuris voko:
Cxiu en sian urbon, cxiu en sian landon.
And there went a proclamation throughout the host about the
going down of the sun, saying, Every man to his city, and
every man to his own country.
37 La regxo mortis, kaj oni venigis lin en Samarion.
So the king died, and was brought to Samaria; and they
buried the king in Samaria.
38 Kaj oni lavis la cxaron cxe la lageto de Samario, kaj la
hundoj lekis lian sangon kaj malcxastistinoj lavis, konforme
al la vorto de la Eternulo, kiun Li diris.
And one washed the chariot in the pool of Samaria; and the
dogs licked up his blood; and they washed his armour;
according unto the word of the LORD which he spake.
39 La cetera historio de Ahxab, kaj cxio, kion li faris, kaj la
ebura domo, kiun li konstruis, kaj cxiuj urboj, kiujn li
konstruis, estas priskribitaj en la libro de kroniko de la
regxoj de Izrael.
Now the rest of the acts of Ahab, and all that he did, and
the ivory house which he made, and all the cities that he
built, are they not written in the book of the chronicles of
the kings of Israel?
40 Kiam Ahxab ekdormis kun siaj patroj, anstataux li ekregxis
lia filo Ahxazja.
So Ahab slept with his fathers; and Ahaziah his son reigned
in his stead.
41 Jehosxafat, filo de Asa, ekregxis super Judujo en la kvara
jaro de Ahxab, regxo de Izrael.
And Jehoshaphat the son of Asa began to reign over Judah in
the fourth year of Ahab king of Israel.
42 Jehosxafat havis la agxon de tridek kvin jaroj, kiam li
farigxis regxo, kaj dudek kvin jarojn li regxis en
Jerusalem. La nomo de lia patrino estis Azuba, filino de
Sxilhxi.
Jehoshaphat was thirty and five years old when he began to
reign; and he reigned twenty and five years in Jerusalem.
And his mother's name was Azubah the daughter of Shilhi.
43 Li iradis tute laux la vojo de sia patro Asa; li ne
deturnigxis de gxi, agante tiel, kiel placxas al la
Eternulo. Nur la altajxoj ne estis forigitaj; la popolo
ankoraux oferportadis kaj incensadis sur la altajxoj.
And he walked in all the ways of Asa his father; he turned
not aside from it, doing that which was right in the eyes of
the LORD: nevertheless the high places were not taken away;
for the people offered and burnt incense yet in the high
places.
44 Kaj Jehosxafat havis pacon kun la regxo de Izrael.
And Jehoshaphat made peace with the king of Israel.
45 La cetera historio de Jehosxafat, kaj liaj heroajxoj, kiujn
li faris, kaj kiel li militis, estas priskribitaj en la
libro de kroniko de la regxoj de Judujo.
Now the rest of the acts of Jehoshaphat, and his might that
he shewed, and how he warred, are they not written in the
book of the chronicles of the kings of Judah?
46 La lastan kvanton da malcastistoj, kiuj restis ankoraux dum
la vivo de lia patro Asa, li ekstermis el la lando.
And the remnant of the sodomites, which remained in the days
of his father Asa, he took out of the land.
47 Tiam ne estis regxo en Edomujo; estis anstatauxanto de
regxo.
There was then no king in Edom: a deputy was king.
48 Jehosxafat faris Tarsxisxajn sxipojn, kiuj devis iri Ofiron,
por preni oron; sed ili ne iris, cxar la sxipoj rompigxis en
Ecjon-Geber.
Jehoshaphat made ships of Tharshish to go to Ophir for gold:
but they went not; for the ships were broken at Eziongeber.
49 Tiam Ahxazja, filo de Ahxab, diris al Jehosxafat: Permesu,
ke miaj servantoj iru kun viaj servantoj sur la sxipoj; sed
Jehosxafat ne konsentis.
Then said Ahaziah the son of Ahab unto Jehoshaphat, Let my
servants go with thy servants in the ships. But Jehoshaphat
would not.
50 Jehosxafat ekdormis kun siaj patroj, kaj oni enterigis lin
kun liaj patroj en la urbo de lia patro David. Kaj
anstataux li ekregxis lia filo Jehoram.
And Jehoshaphat slept with his fathers, and was buried with
his fathers in the city of David his father: and Jehoram his
son reigned in his stead.
51 Ahxazja, filo de Ahxab, farigxis regxo super Izrael en
Samario en la dek-sepa jaro de Jehosxafat, regxo de Judujo,
kaj li regxis super Izrael du jarojn.
Ahaziah the son of Ahab began to reign over Israel in
Samaria the seventeenth year of Jehoshaphat king of Judah,
and reigned two years over Israel.
52 Li faradis malbonon antaux la okuloj de la Eternulo, kaj
iradis laux la vojo de sia patro kaj de sia patrino, kaj
laux la vojo de Jerobeam, filo de Nebat, kiu pekigis
Izraelon.
And he did evil in the sight of the LORD, and walked in the
way of his father, and in the way of his mother, and in the
way of Jeroboam the son of Nebat, who made Israel to sin:
53 Kaj li servadis al Baal kaj adorklinigxadis al li, kaj
incitadis la Eternulon, Dion de Izrael, tute tiel, kiel
faradis lia patro.
For he served Baal, and worshipped him, and provoked to
anger the LORD God of Israel, according to all that his
father had done.
La tuta Biblio en Esperanto